Miażdżący dla rządu Tuska raport o podatkach

1. Instytut Studiów Podatkowych (ISP) profesora Witolda Modzelewskiego opublikował w ostatnich dniach, raport dotyczący funkcjonowania podatku VAT i akcyzy w Polsce w ciągu ostatnich dziesięciu lat.
ISP przypomina, że w związku z wejściem Polski do UE w 2004 roku wprowadzono  nowe regulacje dotyczące podatku VAT i akcyzy w założeniu zgodne z koncepcją wspólnotową tych podatków (jako, że w ramach UE podatki pośrednie, a więc VAT i akcyza są zharmonizowane).
Do roku 2008 włącznie wpływy budżetowe z tych dwóch podatków w Polsce z roku na rok wyraźnie rosły, natomiast w latach 2009-2014, nastąpiło załamanie ich efektywności fiskalnej.
ISP podkreśla, że nastąpiło to mimo wzrostu stawek podatkowych, a także mimo spowolnionego ale jednak nominalnie wynoszącego kilka punktów procentowych rocznie, wzrostu PKB.
2. To właśnie w latach 2009-2014 rokrocznie rosną kwoty wyłudzanych zwrotów tych podatków, rosną również kwoty zaległości podatkowych, a także na nieznaną wcześniej skalę, pojawiła się zorganizowana przestępczość podatkowa.
Jeżeli chodzi o zwroty w podatku VAT (wpisane w mechanizm tego podatku, ponieważ na każdym etapie produkcji lub obrotu towarem lub usługą podatek, płaci się tylko od wartości dodanej - od podatku należnego odejmuje się podatek naliczony w poprzedniej fazie), to w latach 1993-2003 utrzymywały się one na poziomie 40% wpływów, w ostatnich latach sięgają już 50% wpływów, a 2014 roku w związku z wprowadzeniem tzw. odwróconego VAT na niektóre towary wyniosą blisko 85 mld zł czyli blisko 63% wpływów.
Według Instytutu w 2013 roku z wypłaconych zwrotów w wysokości około 80 mld zł ponad 20% z nich (czyli ponad 16 mld zł), to były zwroty wyłudzone w ramach tzw. działalności optymalizacyjnej tolerowanej przez organy władzy publicznej.
Ponadto ISP zwraca uwagę, że w ciągu 10 ostatnich lat zaległości z tytułu podatku VAT wzrosły o ponad 100% z 9 mld zł do ponad 18 mld zł z tytułu akcyzy o ponad 150% do kwoty wynoszącej 6,5 mld zł.
No i wreszcie według szacunków ISP z tytułu niezapłaconego VAT budżet państwa w latach 2009-2014, stracił astronomiczną kwotę co najmniej 67 mld zł, a w przypadku akcyzy co najmniej 30 mld zł.
3. ISP pisze także o przyczynach tego stanu rzeczy, przede wszystkim działalności przestępczej w zakresie tych dwóch podatków, zbudowanej w Polsce na 3 filarach: fałszowaniu faktur i innych dokumentów podatkowych, tworzeniu fikcyjnych podmiotów gospodarczych, które są dostawcami lub nabywcami dóbr lub usług, wreszcie fikcyjnych transakcji zwolnionych od podatku VAT lub opodatkowanych stawką 0%.
W oparciu o takie operacje podatek VAT w Polsce stał się polem działania zorganizowanej przestępczości na nieznaną wcześniej skalę.
W ten właśnie sposób organizacje przestępcze doprowadzają do pozornego zmniejszenia lub wręcz całkowitego wyeliminowania zobowiązań z tytułu podatku VAT i wyłudzania nienależnego zwrotu VAT.
4. Na koniec Instytut zwraca uwagę, że nowelizacje prawa dotyczącego podatku VAT i akcyzy w ostatnich latach były przygotowywane przy udziale grup lobbystycznych i biznesu podatkowego, co sprzyjało powstawaniu tzw. przepisów optymalizacyjnych i na pewno nie chroniło interesów budżetu państwa.
W raporcie podkreślona jest także bierność ministra finansów w zakresie inspirowania zmian w prawie dotyczącym VAT i akcyzy, nawet w sytuacji kiedy wpływy z tych podatków, były nominalnie niższe niż w roku poprzednim.
Tak było w roku 2013 kiedy wpływy z VAT wyniosły tylko 113 mld zł i były aż 7 mld zł niższe niż wykonanie wpływów z tego podatku w 2012 roku (wtedy wyniosły 120 mld zł).