BITWA O LWÓW. ,,Mortui sunt, ut liberi vivamus" ,,Polegli, abyśmy żyli wolni" To jedna z najpiękniejszych kart w historii Polski. Postawa bohaterskiej ludności miasta, głównie młodzieży, zostaje do dziś wzorem patriotyzmu, porównywalnego jedynie z poświęceniem i męstwem żołnierzy spod Monte Cassino i powstańców warszawskich.
22 maja 1919 r wojska ukraińskie zakończyły oblężenie Lwowa i wycofały się na wschód. Były to bohaterskie dni, ale jednocześnie bardzo tragiczne" mówił o odsieczy Lwowa w 1918 r gen. Michał Karaszewicz-Tokarzewski, dowódca polskich oddziałów na antenie Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.
Kiedy wykreślano granice Europy, granice Polski, Lwów wielkim głosem odpowiedział: Polska jest tutaj.
****
Kiedy jesienią 1918 r. dobiegała końca I wojna światowa Polacy wiedzieli już, że po 123 latach niewoli pojawiła się olbrzymia szansa na odzyskanie niepodległości. Mieszkający we Lwowie i Galicji Wschodniej Polacy byli przekonani, że tereny te także wejdą w skład odradzającego się państwa polskiego.
Te ziemie te związane z były z Polską od czasu panowania Kazimierza Wielkiego. Lwów był najważniejszym miastem obok Warszawy, Krakowa, Poznania i Wilna ośrodkiem polskiej kultury i nauki. Podobnie jak Polacy, także Ukraińcy dążyli do uzyskania własnego państwa a w jego granice chcieli włączyć całą Galicję Wschodnią aż po rzekę San.
We Lwowie, który był największym miastem na spornych terenach, przeważali Polacy, stanowiący tutaj większość. Według spisu ludności z 1910 r. Lwów liczył 206 tysięcy mieszkańców. Z tego 51% to Polacy, 28% Żydzi i 19% Ukraińcy.
.
WALKI O LWÓW
Walki polsko-ukraińskie o Lwów rozpoczęły się nad ranem 1 listopada 1918 r. Oddziały ukraińskie w sile ok 1500 żołnierzy, uprzedzając polską akcję, opanowały o świcie większość gmachów publicznych we Lwowie.
Wśród nich dworce, koszary i ratusz, na którym zawisła żółto-niebieska, ukraińska flaga. Polacy zostali całkowicie zaskoczeni, zasnęli w polskim Lwowie, a obudzili się w ukraińskim.
Jednak już po kilku godzinach zaczęła się organizować polska obrona, która w pierwszych godzinach liczyła kilkuset uzbrojonych żołnierzy. Dowództwo obrony Lwowa objął najstarszy rangą wojskowy w mieście, kapitan Czesław Mączyński.
Szybko tworzyły się nowe oddziały zasilane przez ochotników, którzy zgłaszali się do punktów werbunkowych.
Wśród ochotników byli żołnierze legionów, Polacy zwolnieni z armii austriackiej a także cywile. Znaczącą grupę ochotników stanowiły słynne lwowskie Orlęta: studenci, uczniowie, lwowskie batiary i harcerze. To dzięki ich bohaterstwu i poświęceniu Ukraińcom mimo przeważających sił nie udał się opanować całego Lwowa.
Jako pierwsza, ok godz 10 tej opór Ukraińcom stawiła Szkoła Sienkiewicza przy ul. Polnej, gdzie stacjonował oddz. kpt Zdzisława Tatar-Trześniowskiego. Wyróżniły się też oddziały kapitana Mieczysława Boruty-Spiechowicza, porucznika Jana Schramma który 2 listopada zdobył dworce Główny i Czerniowiecki, porucznika Romana Abrahama oraz porucznika Ludwika Wasilewskiego, który opanował gmach Politechniki i koszary na Wulce.
Obrona miasta przed wojskami ukraińskimi i narzucaną siłą władzą trwała do 22 Maja 1919 r. W szeregach obrońców Lwowa znalazło się 6022 osób, w tym 427 kobiet. 1422 obrońców Lwowa nie miało ukończonych 17 lat.
Najmłodszy obrońca Lwowa miał 9 lat, 7 obrońców - po 10 lat , 33 obrońców - po 12 lat, 74 obrońców- po 13 lat, 124 obrońców- po 14 lat, 641 obrońców- po 15-16 lat, i 536 obrońców po 17 lat.
W czasie pierwszych 3 tygodni obrony miasta śmierć poniosło 1374 uczniów i studentów. Chłopców i dziewczęta ofiarnie broniących swojego miasta określono mianem Orląt Lwowskich. Mieli po kilkanaście lat, a nawet mniej.
Najmłodszym Obrońcą Lwowa był Stefan Wesołowski mający zaledwie 9 lat. Symbolem walki jest Jurek Bitschan, syn Aleksandry Zagórskiej w czasie obrony Lwowa była komendantką Ochotniczej Legii Kobiet.
14 letni Jurek Bitschan, uczeń gimnazjum, zgłosił się do jednego z walczących oddziałów i na dzień przed nadejściem odsieczy walczył w pierwszym szeregu i został trafiony dwiema kulami poległ na cmentarzu Łyczakowskim.
Innym znanym obrońcą był 13 letni Antoś Petrykiewicz, który zginął na polu walki. Najmłodszy w historii kawaler Orderu Virtuti Militari został odznaczony pośmiertnie w dowód olbrzymich zasług położonych w walce Polaków o obronę Lwowa. Najstarszymi Obrońcami byli weterani Powstania Styczniowego, dwóch poległo mając 75 lat.
Najbardziej znaną ze zbrodni wojennych popełnionych w trakcie walk jest egzekucja z 4 listopada. Stracono wówczas 15 letniego Adama Michalewskiego.
Historia walki ,,orląt", których przeciwnikami były ukraińskie oddziały strzelców siczowych, przeplata się z dziejami Polaków i ich rodzin związanych z tym miastem od urodzenia.
Polacy mieszkający we Lwowie doskonale orientowali się w nastrojach jakie panują wśród Ukraińców. Posiadali informacje o przygotowaniach militarnych i spontanicznie zgłaszali się do szeregów.
Walczono m.in. o Górę Stracenia, Górę św. Jura, rejon Szkoły Kadeckiej, ulicy Bema, Dworzec Główny, Pocztę Główną, dzielnicę Zamarstynów. Polskimi redutami były m.in. Szkoła Sienkiewicza i Dom Technika.
Polakom udało się wyprzeć ukraińskie siły z miasta, które przystąpiły do oblężenia miasta i kolejnych prób zdobycia go. Oblężenie przełamano na początku 1919 roku.
Ostatecznie w bitwach zginęło około 10 tysięcy Polaków. Ofiary grzebano na doraźnie organizowanych cmentarzach. Po zwycięskiej Obronie Lwowa ciała przeniesiono na specjalnie przygotowany Cmentarz Obrońców Lwowa.
W 2 rocznicę zakończenia listopadowych walk o Lwów, 22 listopada 1920 r marszałek Józef Piłsudski odznaczył miasto Lwów orderem „Virtuti Militari”.
,,Tych kilkadziesiąt dni walki uczyniły ze Lwowa dzielnego żołnierza, dlatego ja, jako Naczelny Wódz, który ma za zadanie odznaczać najdzielniejszych wśród dzielnych, najwaleczniejszych wśród walecznych z całą sumiennością, a zarazem z uczuciem szczęścia rozstrzygnąłem, że mogę dać zbiorowemu żołnierzowi, miastu waszemu, najwyższą odznakę wojskową.
Za zasługi położone dla polskości tego grodu i jego przynależności do Polski, mianuje miasto Lwów kawalerem Krzyża Virtuti Militari. Jako najstarszy kawaler orderu Virtuti Militari wznoszę toast, miasto Lwów, kawaler orderu Virtuti Militari niech żyje! - przemawiał 22 listopada 1920 roku Józef Piłsudski.
https://www.facebook.com…
- Zaloguj lub zarejestruj się aby dodawać komentarze
- Odsłony: 448