1. Kryzys finansowy, a w konsekwencji i gospodarczy znacznie pogorszył sytuację finansów publicznych krajów Unii Europejskiej. Wysokie deficyty budżetowe i wysokie deficyty finansów publicznych spowodowały gwałtowne przyrosty wysokości długu publicznego. Średnia wysokość długu publicznego na koniec2009 roku w 27 państwach członkowskich zbliżyła się do 80% PKB co oznacza przekroczenie jednego z kryteriów fiskalnych z Maastricht o blisko 20% PKB.
Przoduje pod tym względem Grecja,o której niezwykle głośno było w końcówce tego roku w związku z obniżeniem ratingów dla tego kraju przez 2 największe agencje ratingowe Fitch i S&P z AA- do BBB+. Dług publiczny tego kraju na koniec tego roku wyniesie blisko125% PKB ale niewiele lepsze pod tym względem są Włochy i Belgia,których dług publiczny przekroczył 100% ich PKB. Wysoki dług publiczny ma Portugalia ok.85% PKB, Irlandia 83% PKB ,czy Hiszpania blisko 70% PKB. Także dług dwóch filarów Unii Europejskiej i strefy euro tj. Niemiec i Francji także zbliżył się do wysokości70% PKB.
Na tym tle znacznie lepiej prezentują się nowe kraje członkowskie w których wysokość długu publicznego nie przekroczyła 60% PKB ( poza Węgrami gdzie dług publiczny wynosi około 70% PKB) tyle tylko,że także w tych krajach dług publiczny gwałtownie przyrasta .
2. Ale jeszcze bardziej negatywnie na przyszłości finansów publicznych poszczególnych krajów odbija się pogorszenie się perspektywy dla przyszłych ratingów. Takim krajom jak Grecja, Hiszpania, Irlandia i Portugalia nie tylko obniżono ratingi ale także zmieniono perspektywę ratingów na przyszłość ze stabilnej na negatywną.
Oznacza to,że zdaniem agencji ratingowych na razie nie widać symptomów, które pozwoliłyby na poprawę sytuacji w przyszłości. Perspektywa negatywna oczywiście nie oznacza,że kraje których ona dotyczy nie będą w stanie obsługiwać swojego długu publicznego, czyli nie będą wykupowały swoich papierów dłużnych. Będą one rolować stary dług i emitować nowe obligacje ale nabywcom tych papierów trzeba będzie za ich kupno więcej zapłacić przynajmniej o 1,5-2,5pkt procentowego niż w przypadku krajów o perspektywie stabilnej.
Te kraje Europy Zachodniej, które mają perspektywę stabilną sprzedają swoje papiery oprocentowane na 2-3 pkt procentowe, te z perspektywą negatywną średnio o 2 pkt procentowe więcej.
Według amerykańskiej firmy CMA Data Vision są jednak na świecie kraje w przypadku których istnieje niebezpieczeństwo niewykupienia ich papierów dłużnych i ogłoszenia niewypłacalności w ciągu najbliższych pięciu lat. Na tej liście znalazły się takie kraje jak Wenezuela,Ukraina, Pakistan,Argentyna, Dubaj, Islandia a z krajów UE Grecja,Litwa i Łotwa.
Wszystko to oznacza, że w roku 2010 wszystkim krajom na świecie i w Europie będzie trudniej się zadłużać co więcej za sprzedane papiery wartościowe trzeba będzie znacznie więcej zapłacić. Kraje z obniżonymi ostatnio ratingami a szczególnie z perspektywą negatywną będą musiały zapłacić inwestorom znacznie więcej niż do tej pory.
3. Jak na tym tle wygląda sytuacja naszego kraju. Na koniec 2007 roku nie było jeszcze źle,dług publiczny wynosił niecałe 43% PKB. Ale od tego momentu sytuacja gwałtownie się pogarsza na koniec tego roku dług publiczny wyniesie około 52% PKB a więc w ciągu 2 lat przyrośnie o blisko 10% PKB. Dzieje się to mimo tego,że Polska jest jedynym krajem w Unii, w którym w 2009 roku wystąpi wzrost PKB. Niestety dług publiczny w naszym kraju będzie rósł w bardzo szybkim tempie także w 2010 roku i zdaniem Komisji Europejskiej na koniec tego roku wyniesie blisko 58% PKB.
Jak będzie wyglądało jego finansowanie? W związku z tym co dzieje się w całej Europie mogą być poważne kłopoty z jego finansowaniem. Potrzeby pożyczkowe naszego kraju w 2010 roku wyniosą ponad 200 mld zł a więc około50 mld euro. W tym roku sprzedawaliśmy nasze obligacje, płacąc inwestorom 6-7 %, pogarszając tak znacznie stan naszych finansów publicznych będziemy musieli płacić 1-2 pkt procentowe więcej, a mimo tego może być coraz mniej chętnych na nie. To może być najtrudniejszy problem z jakim przyjdzie się zmierzyć rządowi Donalda Tuska
Kryzys finansowy, a w konsekwencji i gospodarczy znacznie pogorszył sytuację finansów publicznych krajów Unii Europejskiej.