Polacy i Ukraińcy razem w Kisielinie #Wołyń2024

Rzeź Polaków na Wołyniu to ludobójstwo wyjątkowo okrutne i przerażające. Tego horroru dzieci, kobiet - nie da się opisać, bo głos w gardle staje, a łzy napływają do oczu. Tej zbrodni - trzeba to głośno powiedzieć - dokonali bandyci z UPA.

Byli jednak też Ukraińcy, którzy Polaków ostrzegali i ratowali. A potem wielokrotnie sami byli równie okrutnie mordowani. O pochówek i sprawiedliwość wołają szczątki ponad 100 tysięcy Polaków i tych Ukraińców, którzy nie godzili się na bandytyzm OUN-UPA.

Kilka dni temu byłem na Wołyniu. Z kilkudziesięcioosobową grupą Polaków i Ukraińców wspólnie sprzątaliśmy cmentarze. Wysłuchałem wielu wystąpień i wykładów z obu stron. Rozmawiałem z historykami, którzy od dziesiątek lat poszukują miejsc kaźni i napotykają na problemy administracyjne, i... pomoc zwykłych ludzi. Spróbuję to opisać w skrócie.

Bardzo nas, Polaków, mierzi kult UPA i brak jasnych przeprosin ze strony Ukrainy. Z czego wynika taka postawa strony ukraińskiej? Z jednej strony po latach sowieckiej okupacji, szukali bohaterów narodowych, którzy walczyli przeciw Rosji. I znaleźli upowców. Jak mi to opisywali polscy historycy - ich pamiętniki wielokrotnie zaczynają od '44 roku i walki z Rosjanami; nie wspominają lub tylko wzmiankują eufemistyczne "pacyfikacje" z wcześniejszych miesięcy. Jak ktoś je czyta i nie porówna z polskimi źródłami - może się nawet nie domyślić, co się działo w '43.

Ukraińcy wielokrotnie nie wiedzą, czym było ludobójstwo wołyńskie. Większość Ukraińców żyje w innych regionach, gdzie pamięta się Hołodomor - wielki głód urządzony przez Rosjan. I Wołyń - przypisuje się... komukolwiek. Przy wielokrotnie złej woli mniejszości tych, którzy wiedzą, i prawdzie chcą zaprzeczyć.

Są jednak Ukraińcy, którzy przez te ponad 30 lat pomagali Polakom w poszukiwaniach. Są tacy, którzy zaczęli dbać o polskie cmentarze. Od początku rosyjskiego ataku na Ukrainę w 2014 roku - ukraińska diaspora w Polsce stała się liczna. Rozmawialiśmy o Wołyniu ze studentami, ze znajomymi z pracy. Przełomowy był rok 2022, kiedy jako Polacy przyjęliśmy miliony uchodźców do swych domów. I rozmawialiśmy. Temat wspólnej historii i tego co nas boli, docierał do coraz większej grupy ludzi. Od 2022 roku mamy coraz więcej przykładów polskich cmentarzy, o które dbają sami Ukraińcy. Z wdzięczności. Ale zaczęło się to wcześniej, bodajże w Tysolu można odnaleźć artykuły jeszcze sprzed pełnoskalowej rosyjskiej inwazji.

Dziewczyna z Lublina - potomek Wołynian, którzy cudem uniknęli śmierci - opisywała, jak przyjęła pod swój dach Ukrainki z dziećmi. Z niektórymi mocno się zaprzyjaźniła i po dziś dzień utrzymują bliskie relacje. Pytanie o Wołyń spotkało się najpierw z wyparciem. Książki i rozmowy doprowadziły do... przeprosin. Ukraińska przyjaciółka z zupełnie innego regionu - osobiście prywatnie przeprosiła ją za zbrodnię z '43 roku. "Nie wiedziałam, bardzo mi wstyd, przepraszam". Takich sytuacji jest więcej.

Byliśmy w Kisielinie. Jeszcze rok temu - jak wspomnieli nam przewodnicy - tam gdzie dawniej była posadzka i na murach - rosły drzewa. Teraz ruiny były uprzątnięte. Byliśmy tam dwa razy w ciągu tygodnia. I widać było skutki tych prac. To nie tylko zwykli ludzie i stowarzyszenia. Lokalne władze doprawadzają drogi do miejsc pamięci (widziałem, i ci, którzy tam bywają od lat mi to potwierdzili). Z drugiej strony ekshumacje czy badania bywają blokowane - wyżej.

Z jednej strony mamy wypowiedzi szefa Werhownej Rady Stefanczuka w polskich Sejmie z zeszłego roku - o tym, że trzeba się nad tą sprawą pochylić. (To poważna zmiana w stosunku do tego, co bywało wcześniej). Z drugiej zaraz potem mamy konflikt na tle zboża i przy okazji historii, i stare koleiny po wizycie niemieckich polityków na Ukrainie w lipcu zeszłego roku.
Mimo wszystko postawy się zmieniają. To nie jest tak, że "wszyscy wszystko naraz". Na szczeblu politycznym są frakcje i interesy. Za to ludzie oddolnie załatwiają to, czego przez lata nie potrafiły dokonać instytucje. Powoli, krok po kroku, przywracana jest Pamięć.

Jest niezrozumienie, brak wiedzy, wielu Ukraińców nie wie, czym było ludobójstwo na Wołyniu. Za to wielu Polaków wobec ogromu zbrodni - zapomina o tych Ukraińcach, którzy nas ratowali.

Polacy i Ukraińcy razem sprzątają cmentarze, wspólnie pracują. A wielekroć instytucje rzucają się od ściany do ściany, a im wyższy szczebel - tym trudniej. I jest to konsekwencja wpływów rosyjskich (wszyscy o nich mówią) i niemieckich (prawie nikt o nich nie mówi). To w interesie Rosji i Niemiec były te zbrodnie - zaborcy długo pracowali na to, by w zgodzie z zasadą Divide et impera wzbudzać między Ukraińcami i Polakami nienawiść. I teraz też widać, jak bardzo dbają o to, byśmy się nie pogodzili.

Ale wierzę w to, że się pogodzimy. Razom my syła. Przywrócimy Pamięć Pomordowanym, damy Im chrześcijański pochówek. Warunkiem przebaczenia jest wypowiedzenie win i do tego w końcu dojdzie. I Ukraińcy będą mieć Bohatyrów - z Niebiańskiej Sotni, a nie z OUN-UPA. Tak bude. Jeśli Bóg dopomoże. Musimy nad tym pracować.

#Wołyń2024 #WołyńPamiętamy
Z tej wizyty i nie tylko, powstanie film dokumentalny. Jeżeli uważasz moją pracę za wartościową - możesz mnie wesprzeć na buycoffee.to/krzysztofjablonski

https://x.com/Jabollissimus/st...