Okręgi Polonijne i JOWy w liczbach

W ostatnich tygodniach, przy okazji kampanii prezydenckiej słyszelimy o pomyśle wprowadzenia okręgów polonijnych - dania możliwosci głosowania na parlamentarzystów reprezentujących Polaków mieszkających za granicą. Takie rozwiązanie jest już stosowane w niektórych krajach (np. Francja i Włochy). Jest to duża zmiana w stosunku do istniejącego systemu gdzie wszystkie głosy z zagranicy spływają do okręgu Warszawa I (Śródmieście) i na listę z tego okręgu Polonia oddaje swoje głosy, często na osoby, których nawet nie widzieli na oczy. W tej sytuacji nie ma mowy o reprezentacji i wypełnienianiu zapisów konstytucyjnych.

Głos Emigracji zdecydowanie popiera pomysł parlamentarzystów polonijnych, reprezentujących Polaków mieszkających poza granicami. Najwyższy czas uznać zmianę w strukturze i typie emigracji – od krótkookresowej, zarobkowej do stałej, gdzie Polacy mieszkają poza granicami kraju. Jest to nowa sytuacja i szansa dla Polski.

Rozkład Okręgów

Jednak tutaj pojawia się bardzo ważne pytanie – jak te Okręgi Polonijne miałyby wyglądać? Jakie kraje obejmować? Ile posłów powinno znaleźć się w Sejmie? W przestrzeni publicznej pojawiają się różne propozycje – np. pana Jacka Wilka (18 posłów – po 3 z każdego zamieszkałego kontynentu) czy pana Stanisława Michalkiewicza ( 4 posłów, również podział kontynentalny). (http://www.michalkiewicz.pl/te...)

Podstawowym problemem przy próbie odpowiedzi na to pytanie (ilu i skąd) jest jednak brak dokładnych danych dotyczących liczby Polaków mieszkających poza granicami kraju. Dane są szacunkowe i jako takie nie mogą być podstawą do podejmowania decyzji w tak ważnych sprawach. Na szczęście istnieje pewne źródło „twardych" danych – są to wyniki wyborów oraz liczba oddanych głosów z zagranicy w poszczególnych krajach i na tej podstawie postaramy się ustalić proponowany kształt i liczbę okręgów polonijnych.

Liczba głosujących za granicą

Na początek spójrzmy jak sytuacja kształtowała się w ostanich latach na podstawie wyborów parlamentarnych i prezydenckich. Proszę zwrócić uwagę, że porównujemy liczbę oddanych głosów – osób chodzących na wybory i zainteresowanych aktywnym uczestnictwem w życiu politycznym Polski.

Jak widać po roku 2005 liczba „głosów emigracyjnych" oscyluję w granicach 1% wszystkich oddanych głosów. Bez wchodzenia w szczegółowe wyliczenia daję nam to 4-5 posłów w 460 osobowym parlamencie.

Podział Okręgów

Okręgi Polonijne powinny być podzielone w taki sposób, aby jak najlepiej spełniały dwa podstawowe warunki:

1. Proporcjonalna reprezentacja – okręg powinien odzwierciedlać liczbę wyborców znajdujących się w danym okręgu (np. w Wielkiej Brytanii i Irlandii oddano ponad 1/3 wszystkich głosów w wyborach prezedenckich w 2015 roku).
2. Geograficzna reprezentacja – każdy okręg powinien, w miarę możliwości, odzwierciedlać jeden obszar kulturowy i/lub geograficzny. Jest to znaczne ułatwienie zarówno dla wyborców jak i posła – daje to lepszą możliwość bezpośredniego kontaktu z wyborcami oraz reprezentacji ich interesów w Sejmie.

Biorąc powyższe pod uwage proponuję zarezerwowanie 6 mandatów dla posłów poloninych. Jak wynika ze wcześniejszych obliczeń już na dzień dzisiejszy liczba głosów odpowiada 5 mandatow, a można przewidzieć, że wprowadzenie takiej zmiany zmobilizuję Polonie do aktywniejszego udziału w wyborach. Kolejnym argumentem za 6 mandatami jest łatwy podział na następujące okręgi odzwierciedlające liczbę Polaków jak również ich zaangażowanie w głosowania:

1) Wielka Brytania, Irlandia, Islandia – 2 mandaty
2) Ameryka Północna i Południowa – 1 mandat
3) Niemcy, Austria, kraje Beneluxu – 1 mandat
4) Reszta Europy – 1 mandat
5) Azja, Afryka, Australia i Oceania – 1 mandat

Przy szejściu głosach na jeden mandat przypada teoretycznie 16.5% głosów. Oczywiście nie jest możliwe tak precyzyjny podział okręgów, dlatego powyższa propozycja odzwierciedla zarówno siłę głosu emigracji w poszczególnych rejonach (dwa mandaty dla Wielkiej Brytani) jak i geograficzny rozkład Polonii (osobny okręg dla Azji, Afryki i Australii).

Podsumowanie

Proponowane zmiany można wprowadzić poprzez zmianę Kodeksu Wyborczego i zobowiązanie PKW do każdorazowego ogłaszania okręgów wyborczych na podstawie wyników głosowania w poprzednich wyborach. Również mozna to przeprowadzić przy okazji zmian w Konstytucji, jednak w tym wypadku warto pomyśleć nad ogólnym zapisem o tworzeniu okręgów polonijnych, jednak bez podawania ich konkretnej liczby, która będzie ustalania w drodze ustawy. Jest to podyktowane praktycznymi powodami – struktura emigracji i liczba emigrantów stale się zmienia i należy zachować pewną elastyczność.

Okręgi polonijne są odzwierciedleniem nowych realiów gdzie duża część obywateli mieszka poza granicami kraju, często nie z własnego wyboru, a z konieczności. Niezależnie jednak gdzie mieszkamy jesteśmy częścią Narodu Polskiego i ta zmiana ustrojowa doskonale to odzwierciedla. Gdziekolwiek mieszkamy chcemy być częścią Polski, pracować dla niej i aktywnie wpływać na losy naszej Ojczyzny. Nasz głos jest głosem dla Polski.

Rafał Kozicki
Głos Emigracji
rafal.kozicki@glosemigracji.org