Robi się Europa (kolejny odcinek)

Robi się Europa, ale jaka? Jakim/czyim kosztem? Na jakich prawach? Dyskusja na ten temat trwa od 34 lat. Po drodze, 19 lat temu, przystąpiliśmy do jednoczącej się Europy. Korzyści były nam znane. O kosztach na dziś i w przyszłości właśnie się dowiadujemy.

Oto mój tekst, napisany w 1990 roku:
Robi się Europa
L’Europe se fait (Europa staje się faktem) – powiedział młody, niemiecki dziennikarz, kiedy zobaczył samochód z enerdowskimi znakami rejestracyjnymi we francuskich Wogezach. Od roku wszyscy mieszkańcy EWG otrzymali czerwone paszporty, na których widnieje napis: Wspólnota Europejska, pod nim zaś dopiero nazwa kraju pochodzenia. Każdy mieszkaniec wspólnoty może wjechać bez żadnych formalności do dowolnego miejsca w scalonej Europie, podjąć tam naukę, pracę, uprawiać handel.
            Projekty zjednoczenia Europy istniały od 1929 roku, kiedy szukano sposobu na uniknięcie wojen o terytoria i interesy między krajami europejskimi. Jak wskazały wydarzenia następnych lat, kraje europejskie nie dojrzały wówczas do zjednoczenia. Idea odżyła po II wojnie światowej, ojcami jej byli Francuz Robert Schuman, niemiecki kanclerz Konrad Adenauer, Włoch Alcide de Gaspieri i Belg Henri Spaak.
W maju 1949 pierwszych 10 państw zachodnio-europejskich podpisało wspólny traktat o utworzeniu Rady Europy [nie mylić z późniejszą Unią Europejską, która powstała z EWG]. Dziś do niej należą już 23 państwa europejskie, a wyzwolone spod komunizmu państwa Europy centralnej aspirują o przyjęcie. Od lipca 1989 kilka z nich (również Polska) ma status „gości specjalnych” Rady. Celem Rady jest jedność europejska, ufundowana na europejskiej tożsamości kulturowej. Trzynaście komisji Zgromadzenia Parlamentarnego RE (składa się ono z przedstawicieli wybieranych lub wyznaczonych przez parlamenty narodowe) zajmuje się wszelkimi problemami politycznymi, gospodarczymi i społecznymi, prócz obrony i polityki zagranicznej.  Dziełem Rady Europy jest Europejska Konwencja Praw Człowieka, pierwszy ważny dokument Rady, obowiązujący kraje członkowskie od 1950 roku.
Blisko dwadzieścia lat trwało ekonomiczne jednoczenie Europy [w EWG, poprzedniczkę Unii Europejskiej]. Dzisiaj na straży wspólnych interesów trzystu mln mieszkańców EWG stoi Parlament Europejski, po raz pierwszy wybrany w 1979 roku w powszechnych wyborach. Od 1987 roku parlament przejął znaczną część uprawnień ustawodawczych krajów członkowskich; 518 deputowanych zgromadzonych według przynależności politycznej, a nie państwowej, decyduje o rozwoju zjednoczonej Europy.
            Potężnym instrumentem działania Parlamentu jest budżet europejski, do którego każdy kraj wpłaca 3% swego budżetu, a także podatki od konsumpcji. Dzięki dotacjom parlamentu w ciągu ostatnich 30 lat zwalczono kryzys w rolnictwie, czego wynikiem jest nadprodukcja (coś dla nas). W rezultacie Wspólnota Europejska stała się największą potęgą handlową świata, obejmującą 21,5% światowych obrotów.
  Wejście do Rady Europy (Polska złożyła wniosek w styczniu br.) to [niebezpośrednia] droga do Wspólnoty Europejskiej [przedtem EWG, potem UE]. Wymaga to jednak przekształcenia mentalności, przede wszystkim nauczenia się demokratycznego trybu podejmowania decyzji i umiejętności podporządkowania się zdaniu większości. Parlament Europejski wcale nie jest zgodny we wszystkich sprawach, toczą się tu ostre spory, ścierają się interesy, zarówno narodowe, jak i grupowe. Część decyzji o charakterze politycznym Wspólnota podejmuje jednogłośnie, większości decyzji jednak trzeba się podporządkować.
Prawdziwe przyczyny wojen – zdaniem Europejczyków – to niedostatek, brak wolności i... istnienie granic. Jeżeli każdy będzie mógł pracą i zaradnością osiągnąć to, czego mu trzeba, a nie będzie powodów do sporów granicznych – ustaną wojny. W Alzacji [odwiecznie wyrywanej sobie wzajemnie w kolejnych wojnach przez Niemcy i Francję] nikt nie umiera ze strachu, że Niemcy „wykupią” należące od 70 lat do Francji tereny i powtórnie je zniemczą.
            Kraje postkomunistyczne są bardzo biedne w porównaniu z Europą Zachodnią, ale przede wszystkim są to kraje, które dopiero świeżo odzyskały tak naprawdę niepodległość (lub ją odzyskują). Historycznie jesteśmy dopiero w roku 1945, nie nacieszyliśmy się jeszcze nową państwowością. Alzacki dziennikarz w rozmowie określił Polaków jako dwujęzycznych: polsko-rosyjskich. Zdumiony gwałtowną reakcją swoich polskich rozmówców, wyjaśnił: no, przecież graniczycie z Rosją.., tam leżą dawne polskie miasta. [Trzeba było mu wyjaśniać, że mieszkańcy byli przez Sowietów wywiezieni na Wschód a później wysiedleni z tych okolic]. Granica francusko-niemiecka od co najmniej 40 lat nie jest jak na wschodzie Europy pasem zaoranej ziemi (jeżeli była nim kiedykolwiek), nad graniczną rzeką leżą ożywione miasteczka, a nie pustkowia. Tu granica jest już właściwie umowna, jeszcze kraje różnią się walutą, a szyldy są w miejscowym języku, ale – z reguły – również w języku sąsiadów.
            W roku 1992 planuje się powołanie Unii Europejskiej, do której weszłyby początkowo Francja, Niemcy, Włochy i Benelux, potem reszta członków EWG. Byłoby to zjednoczenie ekonomiczne, polityczne i monetarne.
            Wszystko to jednak jest proces powolny, nie pozbawiony oporów. Na przykład system podatkowy – w różnych krajach jest różny, Niemcy mają znacznie niższe podatki niż Francja; którą więc koncepcję przyjąć? Sytuację Niemiec zresztą całkowicie zmienia wchłonięcie NRD – kto wie, jak wyglądałoby głosowanie w parlamencie, gdyby Niemcy wiedzieli wcześniej, że czeka ich zjednoczenie. Jest sporo głosów wyrażających wątpliwość do pełnej unii. Miały być całkowicie otwarte granice, teraz jednak protestuje policja, przerażona perspektywą swobodnego ruchu przestępców i handlu narkotykami. Może się zdarzyć, że Niemcy pozwolą na wjazd cudzoziemcowi, który ma zakaz wjazdu do Francji, istnienie jednej tylko granicy przy wjeździe do EWG stwarzałoby dodatkowe trudności.
            Potęga gospodarcza to przede wszystkim miejsca pracy dla obywateli i rynek zbytu. Co stanie się z francuskimi fabrykami i miejscami pracy, jeżeli rynek zachodnioeuropejski zaleje produkcja niemiecka? Gdzie szukać nowych rynków?
            Każdy kraj, który wejdzie do Unii Europejskiej, zachowuje swój język, kulturę, szkolnictwo, samorządy lokalne. Ma to być zjednoczenie, a nie zlanie się. Wyrzeczenie się swojej państwowości ściśle odgraniczonej od innych wymaga zrezygnowania z żądzy dominowania, ale i z silnego poczucia tożsamości narodowej. Dla młodych Niemców zjednoczenie to sposób na odcięcie się od niesławnej przeszłości ojców i dziadków, którzy „naród” [„rasowo czysty”] wynieśli ponad bycie człowiekiem. Nie chcę narodu, jest mi wszystko jedno, gdzie mieszkam i po jakiemu mówię – twierdzi młody Niemiec. - Boję się Wałęsy, boję się Landsbergisa. Oni mówią: naród.

====================================================
Powyższy tekst napisałam w 1990 roku, po wizycie w Strasburgu, w Radzie Europy i instytucjach EWG, oraz na podstawie otrzymanych tam materiałów. Tak wtedy wyglądała mniej więcej sytuacja. W Strasburgu była już nawet nowa waluta, ecu. Nie istniała fizycznie, ale choć w kawiarniach w obrębie budynków europejskich za kawę i ciastka płaciło się we frankach lub w markach, to w ecu drukowano przeliczone na nową walutę rachunki, ku wielkiej uciesze kelnerów, widzących zaskoczenie gości.
A potem weszliśmy do Unii i rychło dowiedzieliśmy się, że ślimak to ryba, marchewka to owoc a ogórki i banany trzeba naprostować. Oprócz jednak tych anegdotycznych idiotyzmów dowiedzieliśmy się o rzeczach wcale nieśmiesznych. Że najwyższe wartości UE – wolność i równość wszystkich członków – tak, ale nie do końca. Prawa pracownicze jak najbardziej, ale nie w polskich firmach w rękach Niemców; znam to z opowieści dziennikarzy, zatrudnianych w prasie koncernów niemieckich, z takim trudem wykupionych w ostatnich latach przez polskie spółki w atmosferze wrzasków, że „pisiory”. Produkty równie wspaniałe jak na Zachodzie, ale tylko z połową dawki czynnika działającego (francuskie perfumy i kosmetyki, niemieckie środki do prania i czyszczenia). Jaka to równość – zamknięcie polskich stalowni i stoczni, ważnego źródła miejsc pracy w Polsce, gdy niemieckie w tym samym czasie dostawały zakazaną w Polsce pomoc publiczną, by nie upaść? Cóż, taki mamy klimat? Zamknięcie Turowa, bo szkodzi ekologii Gór Izerskich i zagraża okolicznym miastom, ale osiem czy dziewięć elektrowni na węglu brunatnym w sąsiedztwie w Niemczech i Czechach, nie szkodzi. Że jedni mogą mieć i budować kolejne elektrownie atomowe (czysty i tani prąd), a w Polsce od lat się "nie da", zagraniczny kontrahent budowy w Polsce małych elektrowni niespodziewanie teraz, po wyborach, zerwał niespodziewanie kontrakt (czy aby bez nacisków?).
Polska być może nie "dojrzała" jeszcze do dalej posuniętego zjednoczenia, bo chce się nacieszyć niedawno odzyskana wolnością i suwerennością. Jesteśmy w tej sprawie podzieleni właściwie pół na pół. Znaczna część Polaków ma najwyraźniej przekonanie, że federacja a nawet zlewanie się z europejskim superpaństwem jest warte każdej ceny. Być może. Znaczna część Polaków jest jednak innego zdania.
Wielka Brytania świadoma planów unijnych, wyszła z Unii; no tak, ale oni leżą na wysuniętej na zachód wyspie i nie mają sąsiadów. Sądząc z gwałtownych reakcji na projekty zmian w traktatach, np. w Hiszpanii, dużym kraju starej Unii, nie tylko Polska nie „dojrzała”, by wejść w skład superpaństwa, i kto wie, ile potrzeba byłoby na to czasu, ile też czasu potrzebowałyby państwa dominujące gospodarczo i ludnościowo, by nie wykorzystywać brutalnie swojej dominacji.
Obiektywni podobno badacze chętnie interpretują nasze sprzeciwy jako dziedzictwo „lękowe”, związane z kilkakrotnym w ostatnich 300 latach wymazaniem państwa polskiego z mapy Europy. Ale może zajęliby się rozpoznaniem, czy to lęk, a więc bezpodstawne obawy, czy strach związany z konkretnymi doświadczeniami z tych okresów, rozmaitymi rodzajami śmiertelnie zagrażającego bezprawia, strach wzmacniany bezceremonialnym lekceważeniem naszych interesów przez niewybieralnych urzędników unijnych. Warto się też zająć i tym, czy państwa, które Polskę zniszczyły kilkakrotnie, i inne, które ją zawiodły jako sojusznicy, są zdolne traktować nas już w równy sposób, bez wymagań typu „negocjujcie o wszystko, a my się i tak z tym nie zgodzimy i zrobimy co dla nas korzystne”. I przekonaniem zarządców Unii, że lansowanych i gwarantowanych wartości powinni sami przestrzegać, a rażąco niesprawiedliwe traktowanie to nie jest dobra droga do zjednoczenia państw europejskich.
P.S.
Pominęłam tu sprawę pakietu genderowego, demoralizującego dzieci i młodzież, paraliżującego swobodę gospodarczą (konieczność zatrudniania i wybierania do zarządów spółek osób wg rodzaju płci itp. "w całej ich różnorodności".  Stwarza on cały wachlarz nowych przestępstw. Coraz bardziej jest zaskakujący zestaw celów i zamierzeń, umieszczonych w nowych propozycjach traktatowych, a już stosowanych, a które, jak się okazuje, bezwiednie wzięliśmy w pakiecie z wartościami europejskimi, o których się mówiło 20, 25 lat temu.
Coraz więcej też odsłania się planów przyszłego urządzenia spraw europejskich, jak dziś widać, o czysto marksistowskim sznycie ideowym.
A byłoby o czym porozmawiać.