Inni Polacy

Od dawna już chciałem napisać o Polakach urodzonych poza Polską. Polakach nieco innych niż my. W większości gorzej mówiących językiem ojczystym niż „Polacy z Polski”. Ale przecież, niezależnie od tego, stanowiący integralną część naszego Narodu.
Poznawałem ich w wielu miejscach na świecie. Na stepach Kazachstanu i w londyńskim City. We francuskim górniczym Valenciennes i w Lidzie na Kresach Wschodnich RP. I jakże mi nieraz było wstyd, jakże mnie uszy z tego wstydu paliły, gdy słyszałem polskojęzycznych kretynów reprezentujących rząd czy wpływowe media, którzy prychali, mówiąc: „jacy oni tam Polacy, jak polskiego nie znają! Jakby byli takimi Polakami na serio, to by się własnego języka nauczyli”. O, Boże, cóż za skrajna ignorancja historyczna i moralna znieczulica stoi za półgłówkami, którzy powtarzają takie bzdury. A gdybyś, Ty, jeden z drugim, wychowywał się w Kazachstanie, w którym polskich szkół nie było, a na kursy polskiego można tam chodzić raptem od kilkunastu lat, to mówiłbyś tym językiem czy nie? Uderz się, człowieku bez żadnej empatii w pierś i nie rzucaj kamieniem w ludzi, którzy za przyznawanie się do polskości płacili przez dekady całe cenę najwyższą: tracąc życie, zdrowie, najlepsze lata w więzieniach czy choćby pracę i możliwość zawodowego awansu. Lepiej byś, krytyku od siedmiu boleści, skorzystał z prawa do milczenia.
Była dzisiaj u mnie w biurze rodaczka, dziś z Torunia, wcześniej z Kazachstanu właśnie. Przyszła z polskim mężem (z Płocka) i dwoma synkami. Córkę zostawiła u dziadków. Mówiła po polsku ze śpiewnym akcentem. Jakby żywcem wyjęta z zaścianka szlacheckiego sprzed stu lat. I co, gorsza ona Polka od piosenkarki Marii Peszek, która publicznie deklaruje, że jak ojczyzna wezwie, to ona pokaże plecy? Nie, nie gorsza, a myślę, że nawet po dziesięciokroć lepsza. Bo ta dziewczyna z polskiej rodziny w azjatyckim kraju, córka Franciszka, wie, że polskość to wartość sama w sobie. Wartość, o którą należy walczyć, o którą należy dbać, której trzeba strzec niczym źrenicy oka.
Pamiętam jak po przejechaniu „zielonej granicy” między Francją i Belgią w 1985 roku (nie miałem wtedy osobnej francuskiej wizy i z Brukseli do Paryża pojechałem całkowicie nielegalnie) spotkałem właśnie w przygranicznym mieście Valenciennes rodaka, którego dziadkowie czy rodzice na ziemie Joanny d’Arc przyjechali kilkadziesiąt lat wcześniej. Zaczął dukać po polsku. Ciężko mu to szło, ale szło. Zapytałem retorycznie: „A Pan Polak?” Odpowiedział: „No, mały Polak”. I nie chodziło mu o mały stopień swojej wrażliwości czy emocji dla Polski, tylko o znajomość języka ojców. Zaangażowany w działalność niepodległościową i solidarnościową Andrew z angielskich Midlandów ani nie miał polskiego imienia, ani nawet polskiego nazwiska, ale Polakiem był szczerozłotym, o wiele bardziej niż ci, którzy po polsku biegle „spikają”, ale ani polskiego serca, ani polskiej duszy u nich nie uświadczysz.
Zapamiętam do końca życia młode nauczycielki mowy ojczystej z Lidy (obecna Białoruś). Poznałem je przed 14 laty i nigdy nie zapomnę ich żarliwości, gdy mówiły o tysiącach polskich dzieci w tych okolicach, które garną się do polskiej szkoły, polskiej kultury, polskiej wspólnoty. Ktoś, słuchając ich akcentu mógłby, głupi, powiedzieć: „Ruska jakaś” i zgrzeszyłby wtedy najciężej grzechem bałwańskiej niewiedzy o losach własnego kraju i jeszcze cięższym grzechem moralnej na te losy obojętności.