Badanie czasu pracy nauczycieli - raport IBE

Decyzja o badaniu zapadła w roku 2008. Rząd odebrał wówczas nauczycielom prawo do wcześniejszej emerytury i dodał 1-2 godziny ponadwymiarowe do pensum. W zamian nauczyciele uzyskali częściowo zrealizowane obietnice podwyżek pensji oraz obietnicę zbadania czasu pracy nauczycieli (przypomnijmy, że GUS opublikował wówczas badania, z których wynikało, że nauczyciele to trzecia pod względem wysokości zarobków grupa zawodowa w Polsce).
Badanie przeprowadził Instytut Badań Edukacyjnych Ministerstwa Edukacji Narodowej. Badano pełne (od poniedziałku do niedzieli) typowe  tygodnie przez 13 kolejnych miesięcy począwszy od listopada 2011, z wyjątkiem wakacji, ferii, świąt.
Wyniki badań IBE opublikował w piątek 7 czerwca 2013.
Metody to ankiety - dotyczą 1 tygodnia pracy. Wypełnianie dzienniczków - dotyczy jednego dnia tygodnia. Wywiady środowiskowe dopełniające wyniki ilościowe.
Nauczyciele wybierani byli losowo, podobnie jak tygodnie i dni tygodnia. Łącznie badaniem objęto ponad 7,5 tys. nauczycieli z ponad 1300 szkół. Wyniki dotyczą nauczycieli mających 1 etat (18-27 godzin lekcyjnych). Najczęściej był to nauczyciel dyplomowany (ponad 50%), wychowawca (60%) ze szkoły wiejskiej (40%).
Wyniki.
Łączny tygodniowy czas pracy nauczyciela to blisko 47 godzin zegarowych. 15 z nich to lekcje (średnio 20,5 godzin lekcyjnych) 2h (3 godziny lekcyjne) to inne zajęcia z uczniami. Przygotowanie do jednej lekcji to ok. 20 min., podobnie przygotowanie i sprawdzanie prac uczniów z jednej lekcji. Przygotowanie do zajęć pozalekcyjnych trwa o godzinę dłużej niż same zajęcia.
61% nauczycieli ma godziny ponadwymiarowe (ponad 18 godz. lek.), 15% tylko pensum, 24% mniej niż pensum.
Szczegółowe zestawienie prezentują poniższe tabele.

Tabela 4.11. Średni tygodniowy czas wykonywania przez nauczycieli „18-27” każdej z 14 zawodowych czynności w badaniu DAR w godzinach zegarowych.
7 Oznacza to, że 15,34 godziny w poniższej tabeli i dalej wynosi 15 godzin i 20 minut.
8 Średni czas - z dokładnością do 5 minut
 
LP     Nazwa czynności     Średni czas wykonywania w tygodniu (godz.)8     Udział procentowy w czasie pracy        
5 kluczowych        
1     Prowadzenie lekcji     15:30 (20,5 lekcji)     32,9%        
2     Prowadzenie innych zajęć z uczniami     2 godz. 10 min.     4,7%        
3     Przygotowywanie lekcji     7 godz. 05 min.     15,3%        
4     Przygotowywanie innych zajęć     3 godz. 00 min.     6,4%        
5     Przygotowanie i sprawdzanie prac sprawdzających (ocenianie)     7 godz. 20 min.     15,6%        
Razem 5 kluczowych     34 godz. 35 min.  
      
Inne czynności omawiane        
6     Tworzenie dokumentacji przebiegu nauczania i pracy szkoły     2 godz. 55 min.     6,1%        
7     Samokształcenie i doskonalenie zawodowe     1 godz. 50 min.     3,9%        
Pozostałe        
8     Kontakty z innymi nauczycielami     45 min.     1,5%        
9     Kontakty z rodzicami     35 min.     1,3%        
10     Wycieczki i wyjścia dydaktyczne     20 min.     0,5%        
11     Czynności związane z egzaminami zewnętrznymi (niewynikające z odrębnych umów)     30 min.     1,1%        
12     Czynności wynikające z odrębnych umów     10 min.     0,4%        
13     Przygotowywanie dokumentacji związanej z awansem zawodowym     10 min.     0,3%        
14     Inne     4 godz. 40 min.     10,0%        
Razem     46 godz. 40 min.     100,0%    

Tabela 1. Liczba i udział procentowy nauczycieli według grup przedmiotowych, badanie DAR
 
Grupa przedmiotowa     Liczba nauczycieli     Rozkład procentowy        
Język polski     303     11,7%        
Język obcy nowożytny     426     16,5%        
Historia lub WOS     158     6,1%        
Przedmioty przyrodnicze     306     11,8%        
Matematyka     278     10,7%        
Wychowanie fizyczne     319     12,3%        
Religia     152     5,9%        
Edukacja wczesnoszkolna     355     13,7%        
Inne     290     11,2%     

 Warto zauważyć, że wyniki tych badań są zbieżne z wcześniejszymi badaniami:
1. badanie ZNP metodą dzienniczków pracy - 45 h
2. badanie Solidarności  - ankiety - 40 h
3. Instytut Medycyny Pracy w Łodzi. Kwestionariusz 1200 nauczycieli (prowadzenie lekcji, zajęć dodatkowych, przygotowanie, czynności administracyjne) - 33,5 h
4. BAEL GUSu 26h (pobyt w głównym miejscu pracy)
5. OECD TALIS 3100 nauczycieli gimnazjów -(prowadzenie lekcji, przygotowywanie lekcji, obowiązki administracyjne i inne) mniej niż 33 h
6. TEDS-M IFiS PAN dla nauczycieli matematyki - 10 kategorii czynności - 40h
7. Badanie Gazety Wyborczej: Wypełniałam podobny dzienniczek z nauczycielami w lutym - każdy wykazywał ponad 10 godz. pracy w ciągu dnia (sprawdzanie prac, szukanie materiałów do lekcji, rozmowy z uczniami, wymiana doświadczeń z kolegami itd.). "Nasi" nauczyciele pisali dzienniczki przez tydzień,
(Luty to początek nowego semestru, czas gdy nauczyciel jest stosunkowo mało obciążony pracami pozalekcyjnymi)
8. Dane przekazywane przez MEN instytucjom międzynarodowym (UE, OECD) - 18 do 20 godzin lekcyjnych.

Zauważmy, że wszystkie badania różnią się raczej tym co rozumiemy pod pojęciem pracy nauczyciela niż czasem jaki ona zajmuje. Wraz ze wzrostem szczegółowości badań rośnie też czas pracy nauczyciela.

Można oczywiście mieć zastrzeżenia do metodologii badań IBE: nauczyciele mówią o sobie w swoim interesie. Jednak skoro praca jest wykonywana w domu to trudno o inną metodę niż deklaracje nauczycieli. Nawet postulowana przez senatora PO E. Witbrodta weryfikacja ankiet i dzienniczków przez dyrektora szkoły byłaby problematyczna, ponieważ badania dotyczą bardzo krótkich okresów (dzień i tydzień) i sprowadzałaby się raczej do badania opinii dyrektorów o czasie pracy podwładnych. Biorąc pod uwagę, że dyrektora powołuje i odwołuje bezpośrednio samorząd, decydujący też o finansach szkoły i płacach jej pracowników, mogłoby to wywoływać kolejne kwestionowanie rzetelności badań.

http://eduentuzjasci.pl/images...
http://www.ibe.edu.pl/images/p...
http://wyborcza.pl/1,75478,140...