Ostatecznie dopiero w 2005 roku ustalono bez żadnych wątpliwości tożsamość odnalezionych w grobach katyńskich zwłok kobiety.
Jej zwłoki odnaleźli Niemcy w czasie pierwszej ekshumacji w 1943 roku. Ponieważ nie potrafili wyjaśnić, skąd wzięło się tam ciało kobiety, a obawiając się efektu propagandowego, nie ujawnili tego faktu.
Wykopano również manierki wojskowe, na których można odnaleźć setki wyrytych podpisów należących do zamordowanych polskich oficerów. Na jednej z nich wyryty był wyraźny napis: Janina Lewandowska.
Kierujący ekshumacjami prof. Gerhard Buhtz wywiózł z Katynia siedem czaszek z ranami wylotowymi, w tym czaszkę Janiny. Paradoksalnie jednak, to nieludzkie postępowanie niemieckiego naukowca pomogło po latach odkryć prawdę o losach córki generała.
Tę kobiecą czaszkę widział u Buhtza członek delegacji Polskiego Czerwonego Krzyża, doktor Marian Wodzyński, który podzielił się tymi informacjami z prof. Bolesławem Popielskim.
Po 1945 roku Popielski został Katedry Zakładu Medycyny Sądowej Akademii Medycznej we Wrocławiu. Wkrótce zgłosił się do niego woźny z wiadomością o miejscu ukrycia „skarbu” Buhtza. Profesor schował czaszki w szafie w swoim gabinecie i zataił ich istnienie. W razie odnalezienia czaszek ubecy natychmiast by je zniszczyli, tak jak postępowali z wszelkimi dowodami zbrodni sowieckiej. Informacjami o nich podzielił się dopiero po pewnym czasie jedynie z osobami szczególnie zaufanymi. Wśród szóstki wybrańców byli antropolodzy profesorowie: Jan Czekalski i Adam Wanke, dwaj asystenci: Michał Magnuszewicz i Tadeusz Krupiński oraz dwaj uczniowie profesora: Jerzy Kawecki i Tadeusz Dobosz.
Przed śmiercią w 1997 roku wymógł na nich, „[…] by w odpowiednio sprzyjającej atmosferze politycznej w Polsce ujawnili je polskiemu narodowi i by naukowo udowodnili ich pochodzenie”.
Wypełniając testament profesora, naukowcy 27 kwietnia 2003 roku opublikowali w „Tygodniku Powszechnym” artykuł Powrót siedmiu oficerów, w którym podali do wiadomości, że prowadzą naukowe badania nad identyfikacją tych czaszek. W celu potwierdzenia tożsamości kobiecej czaszki zaczęto szukać krewnych śp. gen. Dowbora-Muśnickiego w celu przeprowadzenia badań genetycznych.
Wobec ich braku zamierzano pobrać próbkę ze szczątków generała, jednak okazało się, że czaszka kobiety w wyniku konserwacji w preparatach chemicznych nie nadawała się do przeprowadzenia badań DNA.
W tej sytuacji poproszono o pomoc antropologów - profesorów Tadeusza Krupińskiego i Zbigniewa Rajchela, którzy przystąpili do odbudowania zniszczonych kości twarzy kobiety.
W maju 2005 roku prof. Rajchel podjął próbę zbadania czaszki metodą superprojekcji. W tym celu nałożył na siebie zdjęcia czaszki i Janiny. Najważniejsze „punkty antropometryczne” pokrywały się idealnie. Nie było żadnych wątpliwości – była to czaszka Janiny Lewandowskiej.
4 listopada 2005 roku jej czaszka została umieszczona w białoczerwonej urnie w lotniczej szachownicy i złożona do grobu rodziców w Lusowie. W trakcie uroczystości kustosz Muzeum Powstańców Wielkopolskich Anna Grajek powiedziała: „Panie generale, po sześćdziesięciu latach znów może Pan przytulić córkę”.
Minister obrony narodowej decyzją Nr 439/MON z dnia 5 października 2007 awansował ją pośmiertnie do stopnia porucznika. Decyzja ta została ogłoszona w dniu 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
W 2010 roku Zbigniew Wacław Kowalewski zrealizował fabularyzowany dokument „Z nieba do nieba” poświęcony postaci Janiny Lewandowskiej.
W 2011 roku imieniem Janiny Lewandowskiej nazwano 5 Poznańską Żeńską Drużynę Harcerską „Wędrowne Ptaki”
W kwietniu 2019 roku po wielu latach starań mieszkańców Rada Miasta Poznania zgodziła się nazwać imieniem Janiny Lewandowskiej fragment ulicy Podgórnej.
W 2020 roku Narodowy Bank Polski wprowadził do obiegu okolicznościową srebrną monetę o nominale 10 zł „Katyń–Palmiry 1940”, upamiętniającą zamordowane siostry: Agnieszkę Dowbor-Muśnicką i Janinę Lewandowską.
Wybrana literatura:
J. Molenda – Polki przeklęte? Wielkie kobiety – dramatyczne biografie
H. Wolna-Van Das - Spotkania z Janką. Biografia beletryzowana
J. Grajek - Porucznik pilot Janina Lewandowska (Biografia)
- Zaloguj lub zarejestruj się aby dodawać komentarze
- Odsłony: 554