Pułapki Kopacz i Budki, czyli co z darmową pomocą prawną

Raczej nieczęsto zdarza się, że ministerstwo (tu: Ministerstwo Sprawiedliwości) 31 grudnia ogłasza komunikat nr 1, w którym informuje o uruchomieniu ogólnopolskich, ważnych i potrzebnych działań, a już 4 stycznia musi wyjaśniać (komunikat nr 2), czemu to nie działa tak jak powinno i dlaczego z winy poprzedników?
Komunikaty warto przeczytać, ale ta mina, na którą minister Borys Budka wsadził swojego następcę to pikuś w porównaniu z opisanym 15 stycznia przez Głównego Geologa Kraju prof. Mariusza Orion Jędryska „zakończeniem konsultacji w sprawie opublikowanego przez Ministerstwo Ochrony Środowiska dokumentu pt. Biała Księga Ochrony Złóż Kopalin”. Warto przeczytać [pod linkiem], jak tą zapowiadaną od dwu lat, lecz przygotowywaną zaledwie przez miesiąc i pospiesznie 3 listopada opublikowaną przez rząd PO-PSL tuż po przegranych wyborach, „Białą księgę…” prof. Jędrysek recenzuje jako dokument „o znaczeniu merytorycznie marginalnym”, a potem wytacza już tylko coraz cięższe działa, zapowiadając że dalszych prac nad tą wersją księgi nie będzie, a nową rząd PiS przygotuje za trzy lata.
Ale wracając do darmowej pomocy dla potrzebujących:

  Komunikat nr 1 [link1] [link2] [link3]

Od początku 2016 roku, na terenie całej Polski zaczęła funkcjonować organizowana przez powiaty darmowa pomoc prawna. Jest to rezultat wejścia w życie ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej, przygotowanej w Ministerstwie Sprawiedliwości.
Już dzisiaj zapraszamy na stronę internetową poświęconą darmowej pomocy prawnej. Celem portalu jest również określenie, komu, w jakich przypadkach i w jakim zakresie przysługuje nieodpłatna pomoc prawna. Dodatkowo dla podmiotów zainteresowanych świadczeniem nieodpłatnej pomocy prawej zostanie zamieszczona informacja dotycząca procesu i wymogów, na podstawie których zostaną podpisane określone w ustawie porozumienia.
Dzięki współpracy rządu, samorządów i organizacji pozarządowych już od 1 stycznia 2016 r. na terenie całego kraju powstanie ponad 1500 punktów, w których profesjonaliści będą świadczyć pomoc prawną. Ogólnopolski system zagwarantuje nieodpłatny dostęp do porad prawnych na poziomie lokalnym i zniweluje zbyt często występującą w naszym kraju barierę finansową do korzystania z profesjonalnej usługi prawnej. Nieodpłatna pomoc prawna Podczas prac sejmowych rozszerzono grupę osób, które będą mogły korzystać z nieodpłatnej pomocy prawnej. Zdecydowano, że obniżona zostanie granica wieku dla seniorów. Dodatkowo pomoc zostanie skierowana do osób, do 26 r. życia.
Ustawa zakłada, że darmową pomoc prawną (na etapie przedsądowym) otrzymają:
- młodzież do 26. roku życia,
- osoby posiadające ważną Kartę Dużej Rodziny,
- seniorzy po ukończeniu 65 lat,
- osoby fizyczne, którym w okresie roku poprzedzającego zostało przyznane świadczenie z pomocy społecznej na podstawie ustawy o pomocy społecznej,
- kombatanci,
- weterani,
- zagrożeni lub poszkodowani katastrofą naturalną, klęską żywiołową lub awarią techniczną.
Nieodpłatna pomoc prawna będzie stanowiła zadanie z zakresu administracji rządowej, co zapewni jednolite standardy jej udzielania, a także umożliwi sprawowanie nadzoru nad jej wykonywaniem oraz zapewni stałe źródło finansowania. Zadanie to będzie finansowane z budżetu państwa.
Ustawa pozwala na wykorzystanie doświadczenia i dorobku organizacji pozarządowych zachowując wszystkie dotychczasowe formy świadczonej przez nie pomocy oraz przewidując możliwość powierzenia im prowadzenia 50% punktów nieodpłatnej pomocy prawnej. W skali całego kraju powstanie 1524 punktów, w których nieodpłatnie będzie świadczona pomoc prawna.
Nieodpłatnej pomocy prawnej udzielać będą adwokaci i radcowie prawni. Natomiast w punktach prowadzonych przez organizacje pozarządowe porad będą mogli udzielać także doradcy podatkowi oraz absolwenci wyższych studiów prawniczych (posiadający co najmniej trzyletnie doświadczenie), a w szczególnie uzasadnionych przypadkach również aplikanci adwokaccy lub radcowscy z upoważnienia odpowiednio – adwokata lub radcy prawnego udzielających nieodpłatnej pomocy prawnej.
Nieodpłatna pomoc prawna będzie udzielana w punktach nieodpłatnej pomocy prawnej w przeciętnym wymiarze 5 dni w tygodniu przez co najmniej 4 godziny dziennie. Edukacja prawna Ustawa przewiduje także działania polegające na kształtowaniu świadomości prawnej obywateli. Zadanie to będzie realizowane wspólnie z organizacjami pozarządowymi i będzie stanowić bazę do przyszłych działań na rzecz pogłębiania świadomości prawnej społeczeństwa. Zgodnie z ustawą organy administracji publicznej realizując pozostające w ich właściwości zadania z zakresu edukacji prawnej społeczeństwa będą zobligowane do podejmowania działań edukacyjnych zmierzających do zwiększenia świadomości prawnej społeczeństwa.
W trakcie prac sejmowych zmodyfikowano grupę podmiotów, które będą mogły realizować zadania z zakresu edukacji prawnej. Zadania będące przedmiotem omawianej problematyki będą mogły być realizowane przez organizacje pożytku publicznego, a także uczelnie prowadzące studia wyższe na kierunku prawo, samorządy zawodowe adwokatów, radców prawnych, notariuszy, komorników sądowych oraz doradców podatkowych – wyłonione w trybie otwartego konkursu ofert.

  Komunikat nr 2 [link]  
W związku z licznymi zastrzeżeniami napływającymi do Ministerstwa Sprawiedliwości, informujemy, że przepisy dostosowujące zawarte w ustawie o nieodpłatnej pomocy prawnej przygotowanej przez poprzedni rząd PO-PSL wprowadziły zbyt późny termin na podpisanie umów z adwokatami i radcami prawnymi oraz organizacjami pozarządowymi udzielającymi nieodpłatnej pomocy prawnej. Ten poważny błąd poprzedniego rządu obiektywnie uniemożliwił w wielu miejscach uruchomienie punktów pomocy prawnej od 1 stycznia 2016 roku.
Przygotowany przez poprzedni rząd PO-PSL harmonogram wprowadzenia ustawy został źle sporządzony. Przepisy ustawy zakładały, że umowy z wykonawcami udzielającymi nieodpłatnej pomocy prawnej mogły być zawierane aż do 31 grudnia 2015 roku. Do tego terminu w trakcie negocjacji zmieniane mogły być szczegóły umów, w tym te określające adresy i godziny przyjęć. Termin ten w rzeczywistości nie pozwolił więc na skuteczną realizację ustawy, skoro już z dniem 1 stycznia wchodziła ona w życie, a postanowienia zawieranych umów mogły być renegocjowane aż do końca 2015 r. W wielu przypadkach, organy samorządu nie zamieszczały informacji na temat adresów punktów i godzin przyjęć na stronie Biuletynu Informacji Publicznej, co jeszcze bardziej utrudniło skorzystanie z pomocy osobom tego potrzebującym. Informacje na temat szczegółów organizacji punktów pomocy w powiatach spływały również do Ministerstwa Sprawiedliwości z opóźnieniem.
Mimo tych przeszkód, Ministerstwo Sprawiedliwości intensywnie pracuje nad tym, by wszystkie punkty pomocy prawnej jak najszybciej rozpoczęły swoją działalność. Ze szczególną troską Ministerstwo Sprawiedliwości pochyla się nad osobami starszymi i niepełnosprawnymi, które nie miały możliwości skorzystania z programu.