Braun i jego teatrzyk apokalipsy: jak zbudować religię z krzyku i spisku

Prorok z megafonem

Polska polityka to bogate zoo. Mamy w niej lwy salonowe, mamy papugi powtarzające cudze slogany, mamy też szczury uciekające z tonących okrętów. A gdzieś między nimi stoi Grzegorz Braun – dziwny gatunek: mieszanka reżysera teatralnego, kaznodziei ulicznego i samozwańczego zbawiciela. Gdy inni politycy próbują udawać powagę, Braun woli udawać Mojżesza, który rozstępuje morze kłamstw. Sęk w tym, że zamiast morza dostajemy kałużę retorycznych banałów, w której chlapią się jego wyznawcy.

Mit Brauna: ostatni sprawiedliwy

W opowieściach jego fanów jawi się jako ostatni rycerz chrześcijańskiej Europy – samotny, dzielny, otoczony przez hordy wrogów: masonów, Żydów, Niemców, liberałów, lekarzy, a czasem nawet pogodynki z TVN. Nie ma takiej grupy, której nie da się wrzucić do worka „spisek przeciw Polsce”. Braun to człowiek z jedną odpowiedzią na każde pytanie – jeśli świat jest skomplikowany, to tym gorzej dla świata.

Ale sekretem tego mitu jest prostota. Nie musisz czytać książek, rozumieć ekonomii, prawa czy geopolityki. Wystarczy, że zapamiętasz kilka słów-kluczy: „masoni”, „zdrada”, „globaliści”, „Żydzi”. Reszta to ozdobniki.

Patos teatralny a rzeczywistość polityczna

Braun uwielbia grać. W Sejmie nie przemawia – on występuje. To nie posiedzenie parlamentu, to scena, na której Grzegorz recytuje własne kazania. Gdy inni posłowie kłócą się o ustawę budżetową, on wstaje i rozpoczyna tyradę, jakby zaraz miał uruchomić projektor i puścić swój kolejny film dokumentalny o „prawdzie zakazanej”.

Ale co zostaje, gdy gasną światła i odkładamy mikrofon? Niewiele. W dorobku poselskim Brauna próżno szukać realnych projektów czy ustaw, które poprawiłyby życie zwykłych ludzi. Zostaje tylko spektakl – polityczny kabaret, który ma jedną funkcję: budować wizerunek proroka.

Ekonomia zbawienia

Braun krytykuje system, gardzi demokracją, nienawidzi establishmentu. Ale, co ciekawe, chętnie korzysta z jego owoców. Pensja poselska wpływa na konto regularnie, diety też smakują, a działalność medialna i wydawnicza rozkwita.

To prawdziwa ekonomia zbawienia: najpierw wmów ludziom, że świat się wali, a potem sprzedaj im bilet do schronu – w formie książki, filmu, subskrypcji kanału. Religia strachu zawsze była najbardziej dochodowym biznesem.

Wyznawcy: sekta memów i komentarzy

Bez wyznawców Braun byłby tylko dziwakiem na mównicy. Ale wokół niego wyrosła społeczność, swoista sekta XXI wieku, której katechizm rozpisany jest w memach i filmikach na YouTubie.

Internetowi kaznodzieje

Ci ludzie nie rozmawiają – oni głoszą. Każdy ich komentarz zaczyna się od „Braun miał rację!”. Każdy filmik jest dowodem, że „Grzegorz przewidział to już pięć lat temu!”. W rzeczywistości przewidział tylko jedno: że kłamstwo i półprawda zawsze znajdą odbiorcę.

Mechanizm sekty

Wyznawcy Brauna przypominają uczestników dawnych ruchów religijnych: wszystko jest proste, nie ma miejsca na wątpliwości. Jeśli ktoś krytykuje mistrza, to wróg. Jeśli ktoś nie wierzy, to naiwniak. Oni mają prawdę objawioną – reszta to heretycy.

Apokaliptyczna narracja

Braun i jego wierni żyją w świecie, w którym koniec świata jest zawsze jutro. Dzisiaj zdrada, jutro masoni, pojutrze chipy w szczepionkach, a w piątek nowy filmik na YouTubie. To życie w stanie permanentnej mobilizacji, nigdy nie odpoczniesz, bo wróg nie śpi.

Hipokryzja w pigułce

To, co najbardziej uderza, to rozdźwięk między słowami a czynami.

• „Gardzę demokracją” – ale biorę pieniądze z systemu demokratycznego.
• „Polska katolicka” – ale w katolickiej nauce społecznej próżno szukać nienawiści i teorii spiskowych.
• „Prawda i honor” – ale na koncie więcej show niż działań.

To klasyka: im głośniej ktoś krzyczy o moralności, tym szybciej okazuje się, że sam na niej stoi jak na śliskiej kostce lodu.

Dlaczego Braun działa?

Nie można go lekceważyć. Bo fenomen Brauna mówi więcej o Polsce niż o nim samym. On jest lustrem, powykrzywianym, karykaturalnym, ale jednak lustrem.

Dlaczego ludzie idą za nim? Bo Braun daje im to, czego nie daje świat współczesny: proste odpowiedzi. Świat jest skomplikowany, polityka brudna, gospodarka trudna. Braun przychodzi i mówi: „to wina masonów”. I już – ulga. To fast food dla duszy. Niezdrowy, ale sycący.

Braun jako mem narodowy

Trzeba przyznać jedno: Braun jest barwny. W świecie nijakich polityków w garniturach on wyróżnia się jak klaun na pogrzebie. I właśnie dlatego budzi emocje.

Jego hasło „Szczęść Boże!” w Sejmie stało się memem. Jego wieczne krzyki i gesty są parodiowane w kabaretach. A on? On tego nie widzi, albo udaje, że nie widzi. Bo w każdej kpinie szuka potwierdzenia własnej wielkości: „skoro się ze mnie śmieją, to znaczy, że się boją!”.

Kurtyna opada, ale aktor gada dalej

Braun nie zniknie, dopóki będzie miał publiczność. A publiczność nie zniknie, dopóki będą ludzie spragnieni prostych bajek. To sprzężenie zwrotne: prorok i jego sekta potrzebują siebie nawzajem.

Kurtyna może opaść, teatr może się zamknąć, a sprzątaczka będzie już myła podłogę, ale Braun dalej będzie stał na środku sceny i recytował swoje frazesy. Bo to nie polityka, to misja. A misja nie kończy się nigdy.

I tak oto wchodzimy w trzeci akt dramatu: Polska jako scena absurdu, Braun jako jej reżyser, a naród, jako widownia, która wciąż nie wie, czy to tragedia, czy komedia.