Bohaterowie Rzeczypospolitej. Generał Stanisław Sosnkowski

Kazimierz Sosnkowski herbu Godziemba, ps: Baca, Godziemba, Józef, Józef Godziemba, Ryszard, Szel– polski dowódca wojskowy i polityk, działacz niepodległościowy. Sosnkowski urodził się 19 listopada 1885 r. w Warszawie, a zmarł w Arundel w Kanadzie 11 października 1969. Jego ostatnią wolą było spocząć na ojczystej ziemi, kiedy Ojczyzna odzyska wolność.

30 września 1944 prezydent RP pod wpływem nacisków politycznych ze str. Londynu zwolnił gen. Sosnkowskiego ze stanowiska Naczelnego Wodza. Pozbawiony funkcji wojskowych generał 11 listopada 1944 jako osoba cywilna wyjechał do Kanady, która była dla niego miejscem zesłania, w którym przyszło mu żyć niemalże ćwierć wieku.

W odpowiedzi na jego twarde antykomunistyczne stanowisko władze sojusznicze uniemożliwiły mu wyjazd z państwa, wielokrotnie odmawiając po wojnie wiz do Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych.

Znajdując się w rozpaczliwym położeniu operacyjnym, Generał dowodził energicznie i przytomnie. Jako jeden z niewielu dowódców operacyjnych czasu wojny obronnej przyjął koncepcję dowodzenia aktywnego i agresywnego, dążąc do bitwy, a nie unikając jej.

W niektórych starciach generał walczył sam z karabinem w ręku. Kilkakrotnie przełamał niemieckie okrążenia, kierując się w stronę Lwowa. Stoczył szereg zwycięskich walk (Bitwa pod Jaworowem), w tym w nocy z 15 na 16 września w Mużyłowicach i Czarnokońcach koło Sądowej Wiszni, w której rozbił elitarny pułk zmotoryzowany SS-Standarte „Germania.....

Po uzyskaniu matury w Petersburgu zdał w 1905 r. na Politechnikę Warszawską. Studiów jednak nie podjął z powodu zamknięcia uczelni po wybuchu strajku szkolnego.

W tym samym 1905 r. wstąpił do PPS, a rok później do Organizacji Bojowej PPS, gdzie pełnił funkcję komendanta w okręgu warszawskim, radomskim i Zagłębiu Dąbrowskim.

W 1907 r. rozpoczął studia na Politechnice Lwowskiej, angażując się jednocześnie w działalność niepodległościową.

W 1908 r. utworzył Związek Walki Czynnej. Dwa lata później był współzałożycielem Związku Strzeleckiego, w którym po objęciu funkcji komendanta głównego przez Józefa Piłsudskiego w 1912 r., działał jako jego zastępca i szef sztabu.

W Legionach Polskich od sierpnia 1914 r. pełnił obowiązki szefa sztabu najpierw 1 pułku piechoty, a następnie I Brygady.

W 1914 r. otrzymał stopień podpułkownika, a w 1916 r. pułkownika.

Uczestniczył we wszystkich walkach Brygady, niejednokrotnie dowodząc nią w czasie działań bojowych pod nieobecność Piłsudskiego, m.in. pod Kielcami (12-13 sierpnia 1914 ), Łowczówkiem (25 grudnia 1914) czy w walkach pozycyjnych pod Czartoryskiem (1915).

Po złożeniu przez Piłsudskiego prośby o dymisję od końca lipca 1916 r. do końca września tego roku pełnił obowiązki dowódcy I Brygady.

W kwietniu 1917 r. został zastępcą Piłsudskiego, który sprawował funkcję szefa Departamentu Wojskowego przy Tymczasowej Radzie Stanu.

22 lipca 1917 r., po kryzysie przysięgowym, władze niemieckie aresztowały go. Przetrzymywany był w więzieniach w Gdańsku, Spandau, Wesel i razem z Piłsudskim w twierdzy magdeburskiej.

Wypuszczony na wolność 10 listopada 1918 r. razem z Piłsudskim powrócił do Warszawy, rozpoczynając służbę w tworzonym Wojsku Polskim, w którym awansowany został do stopnia generała brygady.

Od 10 listopada 1918 r. do 3 marca 1919 r. pełnił funkcję dowódcy Okręgu Generalnego Warszawa, następnie od 3 marca 1919 r. do 24 maja 1920 r. był wiceministrem spraw wojskowych.

W 1920 r. awansowany do stopnia generała dywizji.

25 maja 1920 r. objął dowództwo nad Armią Rezerwową, które sprawował do 10 sierpnia 1920 r. Tego dnia został mianowany ministrem spraw wojskowych i członkiem Rady Obrony Państwa (10 sierpnia 1920 -17 lutego 1924).

Od 17 lutego 1924 r. do 13 maja 1926 r. był członkiem Rady Wojennej i dowódcą Okręgu Korpusu VII Poznań.

W czasie zamachu majowego, nie chcąc popierać żadnej ze stron, próbował popełnić samobójstwo. Odratowany, pół roku spędził w szpitalu.

17 marca 1927 r. mianowany Inspektorem Armii „Podole”, a później „Wołyń”.

W 1928 r. został Inspektorem Armii „Polesie”. Funkcję tę pełnił do sierpnia 1939 r., będąc jednocześnie przewodniczącym Komitetu do Spraw Uzbrojenia i Sprzętu, a także przewodniczącym Komitetu Wyższej Szkoły Wojennej. W 1936 r. awansowany do stopnia generała broni.

W czasie kampanii polskiej w 1939 r. dowodził Frontem Południowym (10-20 września).

Po nieudanych próbach przebicia się na odsiecz Lwowa rozwiązał resztki oddziałów z zadaniem samodzielnego przedzierania się na Węgry.

Po dotarciu w październiku 1939 r. do Paryża wyznaczony został przez prezydenta RP Władysława Raczkiewicza jego następcą. Funkcję tę pełnił do sierpnia 1944 r.

W rządzie emigracyjnym gen. Władysława Sikorskiego w listopadzie 1939 r. objął stanowisko wicepremiera i ministra stanu, przewodniczącego Komitetu Ministrów dla Spraw Kraju.

Od 13 listopada 1939 r. do 30 czerwca 1940 r. był Komendantem Głównym ZWZ.

W lipcu 1941 r., po podpisaniu układu Sikorski-Majski, ustąpił z rządu na znak protestu.

W dyspozycji Naczelnego Wodza pozostawał do lipca 1943 r.

Po tragicznej śmierci gen. Sikorskiego 8 lipca objął funkcję Naczelnego Wodza, którą sprawował do 30 września 1944 r.

Po zwolnieniu go z niej przez prezydenta Włądysława Raczkiewicza wyjechał w listopadzie 1944 r. do Kanady i osiedlił się w Arundel pod Montrealem.

Po wojnie prowadził działalność publicystyczną.

Zmarł po ciężkiej i długotrwałej chorobie 11 października 1969 r. w Arudel.

Jego prochy złożone zostały w kościele św. Stanisława w Paryżu. W 1992 r. sprowadzono je do Warszawy i pochowano w podziemiach archikatedry św. Jana.

Kazimierz Sosnkowski był dwukrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną była Stefania Sobańska. Małżeństwo to zostało anulowane z powodu jej choroby psychicznej wywołanej przez śmierć córki – Zofii .

Drugą żoną generała była Jadwiga Żukowska (ur. 26 lutego 1901, zm. 11 stycznia 1993), w 1938 odznaczona papieskim orderem Pro Ecclesia et Pontifice za zasługi przy stworzeniu kaplicy w Korpusie Kadetów we Lwowie i za opiekę nad nią.
.

. Z tego małżeństwa Sosnkowski miał pięciu synów:

** Aleksandra (ur. 6 marca 1922) – żołnierza, uczestnika kampanii wrześniowej, marynarza ORP Błyskawica, nst inżyniera lotnictwa zamieszkałego w USA,

** Jana (ur. 20 marca 1924) – żołnierza Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, nst zatrudnionego w liniach lotniczych Air Canada,

** Zygmunta Antoniego (ur. 20 kwietnia 1929) – pułkownika armii kanadyjskiej,

** Mieczysława Józefa (ur. 5 lutego 1932) – pilota-oblatywacza,

** Piotra (ur. 6 kwietnia 1934) – zamieszkałego we Francji, prezesa honorowego firmy Rémy Cointreau w Paryżu

Generał był miłośnikiem piłki nożnej. W latach 1928–1939 Sosnkowski pełnił funkcję prezesa Klubu Sportowego „Polonia Warszawa”, którego był zagorzałym kibicem. Obecnie stadion „Polonii” przy ul. Konwiktorskiej 6 jest nazwany jego imieniem.

W 1925 wsparł finansowo budowę krytej trybuny na stadionie Klubu Sportowego Dyskobolia w Grodzisku Wielkopolskim. Uwielbiał szachy, Sosnkowski był również myśliwym. W 1936 został pierwszym prezesem Polskiego Związku Łowieckiego

Wśród innych zainteresowań Sosnkowskiego wymieniana jest także amatorska gra na fortepianie oraz malarstwo, jak również literatura polska i światowa. Zajmował się też tłumaczeniem poezji.

Generał biegle władał językiem francuskim, angielskim, niemieckim, włoskim oraz rosyjskim. Dodatkowo znał łacinę oraz klasyczny język grecki

Od 1929 Sosnkowski był przewodniczącym Komitetu Wojewódzkiego Stowarzyszenia Komitet Dni Chopinowskich w Polsce. Od 1932 był natomiast szefem Komitetu Wykonawczego i Prezydium tego podmiotu. Przyczynił się tym samym do odbudowania dworku Chopinów w Żelazowej Woli i zorganizowania tam muzeum.

Generał Kazimierz Sosnkowski miał również swój wkład w utworzenie Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Od 1933 wchodził także w skład władz naczelnych Towarzystwa Rozwoju Ziem Wschodnich, a od 16 lipca 1936 był protektorem Ligi Morskiej i Kolonialnej.

Jednymi z największych wrogów Sosnkowskiego w okresie emigracyjnym byli Stanisław Mikołajczyk, Stanisław Kot (który prowadził z nim bezpardonową walkę, określając nawet generała mianem faszysty oraz minister obrony narodowej gen. Marian Kukiel.
.

AWANSE

* podpułkownik – 9 października 1914[25] (wcześniej pełnił funkcje strzeleckie)

* pułkownik – 16 kwietnia 1916 z dniem 1 kwietnia 1916

* generał podporucznik – 16 listopada 1918

* generał porucznik – 21 kwietnia 1920

* generał dywizji – zweryfikowany 3 maja 1922 ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 7. lokatą w korpusie generałów

* generał broni – 11 listopada 1936
.
ORDERY I ODZNACZENIA POLSKIE

* Order Orła Białego – pośmiertnie (1995)

* Krzyż Komandorski Orderu Virtuti Militari

* Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari

* Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (1922)

* Wielka Wstęga Orderu Odrodzenia Polski (22 lutego 1924)

* Krzyż Niepodległości z Mieczami (1931)

* Krzyż Walecznych (czterokrotnie – po raz 2, 3, 4 w 1922

* Złoty Krzyż Zasługi – dwukrotnie (po raz drugi w 1933)

* Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej

* Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921

* Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości

* Złoty Wawrzyn Akademicki za krasomówstwo

* Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych

* Odznaki wszystkich pułków podhalańskich 22 Dywizji Piechoty (1936)

* Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia

* Odznaka Pamiątkowa „Pierwszej Kadrowej”

ZAGRANICZNE

* Order Korony Żelaznej (Austro-Węgry, 1914)

* Order Legii Honorowej I klasy (Francja)

* Order Zasługi Rolniczej III klasy (Francja, przed 1935)

* Order Korony Rumunii I klasy

* Order Gwiazdy Rumunii I klasy

* Krzyż Wojenny Czechosłowacki (1914-1918)

* Order Lwa Białego (Czechosłowacja)

* Order Krzyża Białego (Kaitseliidu Valgerist) II klasy (Estonia)

* Order Krzyża Orła I klasy (Estonia, 1933)

* Order Krzyża Wolności I kategorii II klasy (Estonia, 1922)

* Order Białej Róży I klasy (Finlandia, 1922)

* Order Świętego Skarbu I klasy (Japonia)

* Order Korony Włoch I klasy

* Order św. Sawy I klasy (Jugosławia)

* Order Zasługi I klasy (Węgry, przed 1935)

* Wielka Wstęga Orderu Słońca (Elmer-Ali) (Afganistan)

* Order Imperium Brytyjskiego II klasy (Wielka Brytania)

Źródło :

https://warhist.pl/biografie/k...

https://www.facebook.com/10006...

https://www.aan.gov.pl/a,1034,...