Wielkie Antyfony O! - Vilanelle Adwentowe (1)

W drugiej części Adwentu (17-23 grudnia) śpiewane są tzw. Wielkie Antyfony, znane również jako Antyfony „O”. Tradycja przypisuje je św. Grzegorzowi Wielkiemu, a obecny ich układ powstał dzięki Amalariuszowi z Metzu (IX w.). Każda z nich zaczyna się od określenia Zbawiciela jednym z tytułów mesjańskich: Mądrość (Sapientia), Pan Domu Izraela (Adonai), Korzeń Jessego (Radix Jesse), Klucz Dawida (Clavis David), Wschód (Oriens), Król Narodów (Rex gentium) oraz Bóg z nami (Emmanuel).

W języku łacińskim pierwsze litery tych tytułów tworzą akrostych, który czytany wspak składa się w zdanie: Ero cras - tzn. „Przyjdę jutro”.

Zainspirowany pięknymi tekstami sprzed wieków napisałem cykl vilanelli zbudowanych na motywach antyfon. Użycie vilanelli jako formy modlitewnej, jest, o ile wiem, pionierskie, lecz wydaje mi się zasadne: powtarzalność refrenów dobrze współgra z monotonią modlitwy. Powołując się na znany slogan, powiedziałbym, że forma ta jest uniwersalna; może służyć tak do tańca, jak do różańca.

Antyfona O, Sapientia na 17 grudnia

Tekst łaciński

O, Sapientia, quae ex ore Altissimi prodiisti, attingens a fine usque ad finem, fortiter suaviterque disponens omnia: veni ad docendum nos viam prudentiae.

Tekst polski (tłumaczenie ścisłe)

O, Mądrości, która wyszłaś z ust  Najwyższego, Ty obejmujesz wszechświat od krańca do krańca i wszystkim rządzisz z mocą i słodyczą; przyjdź i naucz nas dróg roztropności.

Tekst polski (wersja śpiewana w kościołach)

Mądrości, która z ust Bożych wypływasz
Wszystko urządzasz, zewsząd cel dobywasz
Przybądź i naucz nas dróg roztropności
Wieczna mądrości!

Vilanella:

O, dobroczynna odwieczna Mądrości,
co świat oplatasz od krańca do krańca!
Przybądź i naucz nas dróg roztropności.

Ty wszystkim rządzisz z mocą i słodkością;
wyzwól nas słabych z ciemności kagańca!
O, dobroczynna odwieczna Mądrości.

Do uwięzionych w kazamatach złości,
w ciemnych bezdrożach, gdzie grzech nas osacza
przybądź i naucz ich dróg roztropności.

Potrzebujemy dziś Twojej litości!
Pomyśl Najwyższy o Ewy wygnańcach!
O, dobroczynna odwieczna Mądrości.

Wciąż tak spragnieni Twej żywej Miłości,
żarliwie chcemy serc naszych otwarcia.
Przybądź i naucz nas dróg roztropności.

Czas świat otworzyć na erę radości!
Jak obiecałeś, ześlij Pomazańca!
O, dobroczynna odwieczna Mądrości
przybądź i naucz nas dróg roztropności.