Nasi kosztowni milusińscy

Dzień dziecka to dobra okazja, by przypomnieć, że opieka nad najmłodszymi - oprócz obowiązków wychowawczych - nakłada na ich rodziców i opiekunów konieczność wydatkowania określonych kwot. I to wcale nie małych.
Sporą pomocą dla wielu rodzin w Polsce są przy tym wydatki budżetowe państwa (w tym zwłaszcza zasiłki z programu 500+). Pomiędzy 2014, a 2017 r. wzrosły one z poziomu 1,75% PKB do 3,11% PKB.
Jednak główny ciężar łożenia na dzieci ponoszą same rodziny. Przy czym istotna część tych pieniędzy pochodzi z podatku VAT, „towarzyszącego” codziennym zakupom.
Z najnowszej, siódmej edycji raportu Centrum im. Adama Smitha wynika, że koszt wychowania jednego dziecka w naszym kraju (do osiągnięcia przez niego 18. lat) wynosi ok.190-210 tys. zł, dwójki dzieci - 350-385 tys. zł, trójki - 460 - do ponad 500 tys. zł (Centrum szacuje, że koszty wychowania trzeciego dziecka stanowią ok. 60% kosztów wychowania pierwszego).
Wpływ programu 500+ na budżety rodzinne jest zróżnicowany w zależności od poziomu zarobków pracujących rodziców. Dla tych uboższych comiesięczne otrzymywanie 500 zł na drugie i kolejne dziecko oznacza rzeczywiście radykalną poprawę ich dotychczasowego położenia materialnego.
Jednocześnie raport podkreśla, że dzięki tym pieniądzom „spora część rodzin (...)pojawiła się na rynku kredytowym i zyskała możliwość lewarowania się tymi pieniędzmi, zwiększając swoją konsumpcję oraz wydatki na dzieci”.
Podczas konferencji towarzyszącej prezentacji raportu dr Hanna Kelm, z Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, ekspert Centrum, zauważyła, że - posiadanie dzieci nie jest wyłącznie skutkiem ekonomicznych kalkulacji. Jednak obawy potencjalnych rodziców o bezpieczeństwo ekonomiczne rodziny i jej poziom życia ciążą na decyzjach o posiadaniu i liczbie dzieci.
Z badań prowadzonych Kelm wynika ponadto, że - niski poziom dzietności polskich rodzin jest w części ciągle skutkiem obaw przed wysokimi kosztami posiadania dzieci, w tym kosztami utraconych możliwości zarobkowych.
Wskazują na to m.in. dane przedstawione w raporcie. Dokument dowodzi, że koszty wychowania dzieci, mierzone jako stopień pogorszenia standardu życia wskutek wychowywania i utrzymania dziecka, są stosunkowo wysokie i sięgają od 15 do 30% budżetu rodziny - w zależności od liczby dzieci, ich wieku i etapu edukacji.
Toteż, zwłaszcza dla polskich rodzin, istotnym źródłem zmniejszenia codziennych wydatków byłoby zmniejszenie wysokości VAT. Nawet o 1 punkt procentowy (z obecnych 23 do 22 proc.) - co obiecywał jeszcze rząd PO-PSL. Niestety - jak stwierdzili niedawno prominentni przedstawiciele obecnego rządu - w tym roku na to się nie zanosi.
Inny ekspert Centrum, Kamil Kajetanowicz, przypomniał w tym kontekście, że według danych rządowych wydatki w ramach programu 500+ w ub.r. wyniosły nieco ponad 23 mld zł. - Roczna kwota VAT płacona przy okazji wydatków na wszystkie dzieci w Polsce wynosi według naszych szacunków ok. 17 mld zł. Rodzina z trójką dzieci (pięć osób) w ramach zakupów zwraca rządowi w zapłaconym podatku VAT jeden przelew z programu 500+, który to od tego rządu otrzymała.
Podobnie uważa Andrzej Sadowski, prezydent Centrum im. A. Smitha. Według jego szacunków podatek VAT od wydatków poniesionych na dzieci zabiera ok. 75% wartości programu 500+.