Fińska wojna o niepodległość (1)

W styczniu 1918 roku gen. Carl Mannerheim został naczelnym wodzem armii fińskiej.
 
       Baron Carl Gustaf Mannerheim urodził się  4 czerwca 1867 roku w zamku Villnas, niedaleko miasta Aabo w szwedzkiej rodzinie arystokratycznej, która w XVIII wieku osiedliła się w Finlandii.
 
       W wieku 15 lat wstąpił do fińskiego korpusu kadetów, a po relegowaniu go w 1886 roku wstąpił do Mikołajewskiej Szkoły Kawalerii w Petersburgu, którą ukończył w 1889 roku.
 
       Następnie służył w armii rosyjskiej, biorąc udział w wojnie z Japonią, a w 1908 roku został dowódcą 13 pułku Ułanów Włodzimierskich, stacjonującego w Mińsku Mazowieckim, a dwa lata później – już jako generał major – dowódcą pułku Ułanów Gwardii Przybocznej J.C.M w Warszawie.
 
       Wybuch I wojny światowej zastał go na stanowisku dowódcy Samodzielnej Brygady Kawalerii Gwardii w Warszawie. W 1915 roku został dowódcą 12 Dywizji Kawalerii, z którą walczył do rewolucji lutowej w marcu 1917 roku. W maju 1917 roku Mannerheim został mianowany generałem porucznikiem i powierzono mu dowództwo VI Korpusu Kawalerii. Po przejęciu władzy przez bolszewików Mannerheim powrócił do rodzimej Finlandii.
 
      Po przewrocie bolszewickim fińska partia socjaldemokratyczna oraz przywódcy związków zawodowych utworzyli Centralną Radę Robotniczą, która miała stanowić „najwyższy rewolucyjny organ wykonawczy”. W dniu 13 listopada 1917 roku Rada ogłosiła strajk generalny, w trakcie którego jej bojówki, tzw. „gwardia porządkowa” dokonały szeregu morderstw  i rabunków. Przed wyborami do parlamentu strajk odwołano, ale nadal dochodziło do aktów terroru ze strony Czerwonej Gwardii, która otrzymała broń i amunicję od rosyjskich żołnierzy.
 
      W wybranym parlamencie siły patriotyczne dysponowały niewielką przewagą – ugrupowania antyrewolucyjne dysponowały 108 mandatami, a partie rewolucyjne 92. Równocześnie na czele rządu stanął P. Svinhufvuda. Jednym z pierwszych posunięć rządu było proklamowanie niepodległości Finlandii, zatwierdzone przez parlament w dniu 6 grudnia 1917 roku.
 
       Jakkolwiek bolszewicka Rada Komisarzy Ludowych w dniu 4 stycznia 1918 roku uznała niepodległość Finlandii to zignorowała prośbę fińskiego rządu o wycofanie wojsk rosyjskich z kraju. Finowie słusznie obawiali się, iż obecność zrewoltowanych oddziałów rosyjskich stwarzała wielkie niebezpieczeństwo przymusowego przyłączenia kraju do Rosji bolszewickiej.
 
        W tych okolicznościach w styczniu 1918 roku  Mannerheim został członkiem Komitetu Wojskowego, któremu przewodniczył gen. Charpentier. Organizacja ta utworzona przez oficerów, rozwiązanej na początku stulecia armii fińskiej, inspirowała powstawanie w całym kraju oddziałów samoobrony oraz przeprowadzała szkolenie ochotników. 
 
       Po spotkaniu z Svinhufvudem Mannerheim został mianowany naczelnym dowódcą armii fińskiej, która de facto wtedy nie istniała. Na samym początku zdecydował o przeniesieniu swojego sztabu do Vaasa w prowincji Południowa Ostrobotnia, gdzie znajdowało się najwięcej oddziałów samoobrony, dowodzonych przez gen. von Gericha, również oficera b. armii rosyjskiej.
 
       Ludność tej prowincji w zdecydowanej większości znana była z patriotyzmu oraz odwagi. Z Vaasa istniało dogodne połączenie z zagranicą, a w pobliżu znajdowały się dwa ważne węzły komunikacyjne: Seinajoki i Haapamaki, zapewniające bezpośrednie połączenie z Karelią.
 
       W Vaasa Mannerheim rozpoczął organizowanie dowództwa armii, którego najważniejszym zadaniem było rozpoczęcie zaciągu oraz zdobycie broni i wyposażenia. Najbliższymi jego współpracownikami zostali: płk Martin Wetzer, rotmistrz Hannes Ignatius, płk Walter Holmberg, płk Adolf von Rehaussen oraz kpt Aimo Hallberg.
 
       Po nawiązaniu regularnej współpracy z dowódcami okręgowych oddziałów samoobrony wystosował apel do byłych oficerów armii fińskiej, rosyjskiej lub niemieckiej, aby wstępowali do wojska. Największą bolączką armii, tworzonej przez Mannerheima, był brak ludzi z wykształceniem wojskowym, mogących dowodzić różnymi oddziałami.
 
       W obliczu napływania do Vaasa różnych oddziałów rosyjskich oraz fińskich rewolucjonistów Mannerheim zadecydował w końcu stycznia 1918 roku o podjęciu zdecydowanej akcji, której celem było rozbrojenie przez fińskie oddziały samoobrony rosyjskich garnizonów w Południowej Ostrobotni.
 
      W tym samym czasie oddziały Czerwonej Gwardii, wspierane przez bolszewików, dokonały przewrotu w Helsinkach, pozbawiając Senat i parlament władzy. Ostatnim posunięciem Senatu było wydanie proklamacji do narodu, wzywającej Finów do „wspierania generała Mannerheima i jego wojsk we wszystkim, co uzna on za konieczne dla przeprowadzenia zadania”.
 
       Akcja podjęta przez fińskiego naczelnego wodza w Południowej Ostrobotni zakończyła się wielkim sukcesem – rozbrojono rosyjskie garnizony w Vaasa, Seinajoki i Lapua. W ciągu czterech dni cała Południowa Ostrobotnia była wolna. Zmuszono do złożenia broni ponad 5 tysięcy zrewoltowanych rosyjskich żołnierzy, zdobywając znaczne ilości broni i amunicji. Wiadomość o tym sukcesie obiegła cały kraj powodując gwałtowny napływ ochotników do armii fińskiej.
 
      Po wyzwoleniu Południowej Ostrobotni, która stała się teraz bazą dla dalszych operacji, najważniejsze było uzyskanie połączenia ze światem przez Tornio i Haparanda. Po kilku dniach walk na początku lutego 1918 roku oddziały fińskie wyparły Rosjan z północnej Finlandii, kontrolując granicę ze Szwecją.
 
       W wyniku tych działań Finlandia została podzielona na dwie części: północną, kontrolowaną przez armię fińską, oraz południową, okupowaną przez wojska rosyjskie oraz jednostki Czerwonej Gwardii, liczącej wówczas ponad 30 tysięcy żołnierzy. Linia frontu przecinała cały kraj, jednak nie było mowy o zwartym froncie, ponieważ granicę między czerwonymi a białymi wyznaczały pozycje kluczowe, które przecinały najważniejsze połączenia kolejowe i drogowe.
 
      Podjęta w połowie lutego ofensywa bolszewicka przeciwko fińskim pozycjom w Vilppupa i Savo zakończyła się fiaskiem. Z drugiej strony kilka prób przeciwstawienia się bolszewickim rządom w południowej Finlandii również zakończyły się porażką. Zmusiły jednak dowódców Czerwonej Gwardii do utrzymywania znacznych sił na południu, które nie mogły zostać skierowane przeciwko fińskiej armii.
 
      Pierwsza faza wojny o niepodległość Finlandii miała charakter wojny partyzanckiej. Zdobycie południowej części kraju wymagało jednak posiadania regularnej armii. Przede wszystkim należało więc przekształcić ochotnicze, nieregularne oddziały samoobrony w kompanie, bataliony i pułki z uregulowaną hierarchią dowodzenia. W rezultacie sformowano 6 batalionów grenadierów, połączonych następnie w dwa pułki. Ze środków przekazanych przez Senat udało się także utworzyć pułk kawalerii, nazwany Nylandzkim Pułkiem Dragonów.
 
CDN.