WYSTĄPIENIE NA ZJEŻDZIE PODHALAN W RAJCZY-5 LIPCA 2009

Piyrse Ognisko Związku Podhalan na Zywiecczyźnie powstało 26 lipca 1926 roku w Radziechowach a jego piyrwsym prezesem był ksiądz wikary Stanisław Słonka rodem z Jelesni. Ten wielce zasłużony kapłan, rok późni jes piyrsym prezesem powstałego w Poroninie Ogniska Związku Podhalan. Trza zaznacyć ze załozone w Radziechowach Ognisko Związku Podhalan było jednym z nojstarsych w strukturach nasej organizacji, był cwortym Ogniskiem po Nowym Targu, Szaflarach i Dzianiszu. Opróc Ogniska Radziechowy na Zywiecczyźnie działały kolejne w Korbielowie, Przyborowie, Jelesni, Krzyżowej, Sapotni Małej, Sapotni Wielkiej. W latach 1936-1937 powstały kolejne struktury Związku Podhalan w Milówce, Kamesznicy, Szarym, Rajczy, Ciściu, Zabnicy, Ujsołach, Twardorzeczce. Ogniska w sumie 14,były skupione w Powiatowym Zarządzie Ognisk Podhalańskich. Działalność Związku Podhalan na Zywiecczyźnie była imponująca. Ogniska zakładały biblioteki, kółka teatralne, zespoły regionalne. Prowadziły szeroką działalność szerzenia oświaty rolniczej, rozwoju rzemiosła, budowy dróg górskich, promowania turystyki. Piyrsy basen pływacki w powiecie żywieckim był oddany w 1933 roku a wybudowało go Ognisko z Radziechów. Związek Podhalan przodował w robocie mającej na celu podniesienie ekonomicznej i kulturalnej jakości życia Ziemi Zywieckiej. W tym miyjcsu kciołek przybocyc tyk działaczy Związku Podhalan ktorzy szczególnie się wyróżniali. Władysław Pieronek – legionista, sekretarz Gminy Radziechowy, wójt Gminy Zabłcie, Prezes Ogniska Związku Podhalan w Radziechowach oraz Powiatowego Zarządu Ognisk Podhalańskich na Zywiecczyźnie, członek Zarządu Głównego Związku Podhalan. Autor sztuk góralskich, wierszy i wspomnień. Ojciec biskupa Tadeusza Pieronka. Józef Szczotka – nauczyciel, legionista, przeszedł szlak bojowy II Brygady, kierownik szkoły w Milówce, bardzo aktywny działacz społeczny, animator zycia kulturalnego. Wybitny działacz Związku Podhalan, założyciel 8 ognisk w Powiecie zywieckim, Prezes Ogniska Milówka, zapalony zbieracz pieśni, muzyk kompozytor, utalentowany aktor, autor sztuk scenicznych między innymi „Wesela górali od Żywca”. Najsłynniejszy piewca góralszczyzny żywieckiej. Michał Ryłko – rolnik, rajczański gazda, hallerczyk, długoletni komendant OSP Rajcza, Kawalerzysta, twórca banderii góralskiej, która była dumą Związku Podhalan na Żywiecczyźnie, Prezes Ogniska w Rajczy. 18 sierpnia 1929 roku odbył się w Żywcu jedyny XIII Zjazd Podhalan zorganizowany poza Podhalem. Dziś tu w Rajczy 80 lat później spotykomy się ku podniesieniu ducha i wspominomy ten wozny cas dla nasej organizacji. Tamtyn Zjazd był symbolem Ruchu Góralskiego, ktory obecnie kontynuje działania swoich wielkich poprzedników. Pierwszy Prezes Związku Podhalan Jakub Zachemski w swoim referacie „O ideologii Związku Podhalan” mówił o głębokiej wspólnocie z ludem góralskim. Określił z grubsza zasięg terytorialny szerokiego Podhala, ktory był rozumiany inacy niz dzisiok, wymieniając pięć powiatów: nowotarski, limanowski, nowosądecki, makowski i żywiecki. Dziś te słowa mają potwierdzenie w działalnośći nasego Związku Podhalan. Bardzo ważnym wystąpieniem był referat profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego Adama Matuszki, który obejmował „Najpilniejsze postulaty gospodarcze i kulturalne Ziemi Żywieckiej”. Na XIII Zjazd Podhalan Górale Żywieccy przybyli ze wszystkich Ognisk jako przodująca i pierwsza organizacja za Ziemi Żywieckiej. Był wicewojewoda krakowski Duch, liczna delegacja z Podhala i Orawy. Dzisiok dzięki inicjatywie nasego kapelana ks. Władysława Zązla wielkiego autorytetu Górali Polskich, który obudził na nowo góralskiego ducha za Żywiecczyźnie, od 1993 roku działo Oddział Górali Żywieckich Związku Podhalan w Milówce skupiając Górali z całego powiatu żywieckiego. Trza tu wspomnieć ludzi ktorzy robią dzisiok wielkom robote jakze waznom dlo całego Związku Podhalan i syćkik Góroli. Władek Motyka – wieloletni Prezes, autor niezmiernie woznych książek, współczesny Orkan góralszczyzny, prawy cłek, wiceprezes Zarządu Głównego Związku Podhalan w Polsce. Adam Banaś – obecny Prezes Oddziału Związku Podhalan w Milówce, wielki gigant pracy, inicjator wielu imprez regionalnych, cłek na którym zawse mozna polegać, mówca i działacz z którego Związek jest dumny, członek Głównej Komisji Rewizyjnej. Som i inni ktoryk dzisiok tu nie wymiyniom ale przed którymi chyle coła. Trza tu tyz powiedziec o nowo powstałym Oddziale Góroli Żywieckik w Szczyrku, ktory dołoncył przed rokiem do nasej góralskiej rodziny. Wielko radość ze my tutoj dzisiok spotkali się w Rajcy u Górali Zywieckik w casach kie Nas Związek działo na obszarze całe Góralszczyzny Polskiej, we syćkik 12 subregionach. Są my tu dzisiok Górole Podhalańscy, Babiogórscy, Czadeccy, Kliszczacy, Orawscy, Śląscy, Pieninscy, Sądeccy-Bioli i Corni, Spiscy, Zagórzańscy, i Żywieccy. Momy ponad 6 tysięcy członków skupionyk w 76 Oddziałak. Nad nasymi głowami powiywo dumnie 50 sztandarów związkowyk. Wydajemy własne pismo Podhalanin, ktore jes Pismem Górali Polskich. Nasom robote wiązemy z działaniami nojsyrsyk krygów Społeczeństwa Polskiego, bliskik nom organizacji społecznych, gospodarczych i politycznych, instytucji kulturalnych i naukowych oraz samorządów terytorialnych. Nase działania zawse pozostajom w stałej i zywej łączności z Kościołem Katolickim. Działomy zawse dlo dobra Ojcowizny – Ziem Górskik, dlo dobra Ojczyzny – Polski i Polaków. Uradowani tom chwilom spotkanio się na Zjezdzie Podhalan drugi roz w historii na Ziymi Zywieckiej, poświęcyniem sztandaru którego patronem jes Chrystus Król, władca Wszechświata , Polski i nos Górali, postowmy se zobowiązanie do niesiynio prowdy, dziedzictwa wiary i kultury nasyk ojców. Z tym postanowiyniym pódymy do nasyk gazdówek, dziedzin i stanymy na straży tego co wydźwignie nas Lud Góralski nas Naród Polski na wyżyny moralne wśród Narodów Europy i Świata. Pomni nakazów i nauk Jana Pawła II członka Honorowego Związku Podhalan. Tak wej niek się stanie i tak nom dopomóz Bóg. Bóg zapłac za wysłuchanie. Maciej Motor-Grelok Prezes Związku Podhalan w Polsce

5 lipca 2009 – Rajcza II Dzień XLIV Nadzwyczajnego Zjazdu Podhalan Witojcie Ostomili Goście, delegaci Zjazdu Podhalan, bracia Górole. Na ty zywieckiej góralskiej ziymi my ludzie gór spotykomy się w jubileusowym casie: w 105-lecie Ruchu Góralskiego, 90-lecie powstanio Związku Podhalan i 80-lecie Zjazdu Podhalan w Zywcu, jedynego, ktory odbył się poza Podhalem.